اجرای سقف سازه ای

انواع سقف سازه ای شامل تیرچه بلوک ، تیرچه کرومیت ، کامپوزیت ، وافل ، عرشه فولادی ، کوبیاکس ، پیش تنیده ، یوبوت ، دال تخت ، شاردک و روفیکس می باشد. اجرای هر یک از این سقف های سازه ای با توجه به ویژگی های پروژه، طول دهانه، شرایط آب و هوایی و ... صورت می پذیرد.

سقف های تیرچه بلوک از متداول ترین روش های اجرای سقف سازه ای می باشد. سقف تیرچه کرومیت تا حدودی مشابه با سقف تیرچه بلوک بوده و در ساخت آن از تیرچه هایی به همین نام استفاده می گردد. در سقف های دال بتنی نسبت ضخامت به طول و عرض کم است. در اجرای سقف سازه ای عرشه فولادی از ورق های گالوانیزه ذوزنقه ای شکل استفاده می گردد. سقف های وافل، کوبیاکس، یوبوت و شاردک نیز با کمک قالب های مخصوص اجرا می شوند. در سقف های پیش تنیده به منظور افزایش مقاومت و ظرفیت باربری، از پیش تنیدگی استفاده می گردد. سقف های کامپوزیت متشکل از بتن و فولاد بوده و در اجرای آن از برشگیر استفاده می شود. سقف های روفیکس نیز با استفاده از صفحات فلزی مشبک با ناودانی های V شکل اجرا می گردد. قیمت اجرای سقف سازه ای با توجه به نوع آن و متریال مورد استفاده در اجرا، متفاوت می باشد.

در ادامه به معرفی برخی از انواع سقف سازه ای پرداخته شده است.

سقف تیرچه بلوک

یکی از متداول ترین روش های اجرای سقف سازه ای بتنی ، سقف تیرچه بلوک بوده که همان طور که از نام آن بر می آید از تیرچه و بلوک های تو خالی ساخته می شود. امروزه به جای بلوک های تو خالی سیمانی و سفالی، اغلب از یونولیت در این نوع از سقف ها استفاده می گردد که اصطلاحا به این نوع سقف ها تیرچه یونولیت گفته می شود. سقف های تیرچه بلوک با حذف مقطع کششی بتن و باقی گذاشتن تنها بخشی از آن که به منظور جاگذاری میلگردهای کششی مورد نیاز است، موجب صرفه جویی در مصرف بتن و نیز کاهش وزن سقف و بار مرده ساختمان می گردند. 

از دیگر مزایای سقف های تیرچه بلوک می توان به سهولت اجرا، مقرون به صرفه بودن، مقاومت بالا در برابر نیروهای افقی وارده همچون باد و زلزله اشاره نمود. مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک شامل نصب و جاگذاری تیرچه ها، شمع بندی، قرار دادن بلوک ها در بین تیرچه ها، آرماتوربندی، قالب بندی و بتن ریزی می باشد. سقف های تیرچه بلوک از جمله سقف های سبک و ارزان مورد استفاده در صنعت ساختمان سازی می باشند.

دال بتنی

یکی از پر طرفدارترین و متداول ترین انواع سقف، سقف دال بتنی می باشد. این سقف ها به دو نوع دال بتنی یک طرفه و دال بتنی دو طرفه دسته بندی می شوند. در واقع دال به عضوی گفته می شود که نسبت ضخامت به طول و عرض آن، کم باشد. معمولا دال هایی که نسبت دهانه بزرگ به دهانه کوچک آن، کوچکتر از ۲ باشد را جزء دال های بتنی دو طرفه و دال هایی که در آن نسبت دهانه بزرگ به دهانه کوچک بزرگتر از ۲ باشد را جزء دال های یک طرفه دسته بندی می کنند.

از دال های با ضخامت ۱۰ تا ۵۰ سانتی متر در سقف سازه ها و ضخامت های کمتر نیز غالبا به عنوان سنگ فرش مورد استفاده قرار می گیرند. مراحل اجرای سقف سازه ای دال بتنی، شامل شمع بندی و قالب بندی، آرماتوربندی و بتن ریزی می باشد. از جمله مزایای سقف های دال بتنی می توان به کاهش هزینه حمل و نقل اشاره نمود.

سقف عرشه فولادی

سقف عرشه فولادی (Metal Deck)، نوعی سقف کامپوزیتی متشکل از فولاد و بتن، که یکی از متداول ترین و جدیدترین روش های اجرای سقف می باشد. از ورق های گالوانیزه به کار رفته در سقف های عرشه فولادی که غالبا به شکل ذوزنقه ای می باشند، می توان به عنوان قالب استفاده نمود. اجرای سقف های عرشه فولادی موجب افزایش دهانه تیر ریزی تا ۴ متر و بیشتر از آن بدون شمع بندی می شود. به منظور اجرای سقف سازه ای عرشه فولادی در ابتدا ورق های فولادی جاگذاری شده و سپس گل میخ ها نصب می گردند.

پس از نصب گل میخ ها نیز آرماتور بندی و سپس بتن ریزی سقف انجام می گردد. کاهش مصرف بتن و نیز عدم نیاز به شمع بندی و زیرسازی از جمله مزایای اجرای سقف عرشه فولادی می باشد. به طور کلی اجرای سقف های عرشه فولادی موجب کاهش هزینه های مربوط به نیروی کار و نیز کاهش هزینه اجرای اسکلت ساختمان می گردد.

سقف وافل

سقف های وافل نوعی سقف مشبک می باشند که در آن قسمتی از پایین دال حذف می شود. این امر سبب کاهش مصرف بتن و در نتیجه وزن سقف می گردد. سقف وافل به سه روش درجا، پیش ساخته و آماده، امکان پذیر بوده که متداول ترین روش اجرای آن در ایران، روش درجا می باشد. استفاده از این نوع از سقف ها امکان اجرای دهانه های بزرگ و همین طور افزایش ارتفاع مفید طبقات را فراهم می نماید.

از دیگر مزایای سقف های وافل می توان به افزایش سرعت اجرا، کاهش عملیات آرماتوربندی، امکان جا به جایی ستون ها و زیبایی چشم نواز آن اشاره نمود. به طور کلی مراحل اجرای سقف سازه ای وافل شامل زیرسازی سقف، چیدن قالب های وافل، آرماتوربندی، بتن ریزی و در نهایت قالب برداری می باشد. از نظر هزینه اجرا، می توان گفت هزینه سقف وافل معمولا بیشتر از سقف های معمولی می باشد.

سقف کوبیاکس

سقف کوبیاکس (Cobiax) نوعی سقف مجوف می باشد که موجب حذف بتن غیر باربر و در نتیجه سبک سازی سقف می گردد. در اجرای این سقف ها از نوعی قالب تو خالی قابل بازیافت به شکل گوی استفاده می شود. این قالب ها که به شکل کروی و یا گوی های تخت می باشند موجب کاهش مصرف بتن و فولاد می گردند. مراحل نصب سقف های کوبیاکس شامل قالب بندی، اجرای شبکه آرماتور تحتانی، جاگذاری قالب های کوبیاکس، اجرای شبکه آرماتور فوقانی و بتن ریزی می باشد. به طور کلی اجرای سقف سازه ای کوبیاکس موجب کاهش هزینه های تمام شده ساختمان می گردد، اما این امر در پروژه های کوچک صادق نمی باشد.

سقف یوبوت

سقف یوبوت (U-boot) که از نوع دال بتنی دو طرفه مجوف می باشد متشکل از میلگردهای کششی و میلگردهای حرارتی در کنار قالب های ماندگار است. این سقف ها همچون سقف های کوبیاکس موجب حذف بتن غیر سازه ای و کششی شده و در نتیجه کاهش بار مرده ساختمان را سبب می گردند. مراحل اجرای سقف سازه ای یوبوت شامل قالب بندی، اجرای شبکه آرماتور پایین دال، چیدن قالب ها، اجرای شبکه آرماتور بالای دال، بتن ریزی و در نهایت باز کردن قالب های کف می باشد.

از آنجایی که سقف های یوبوت موجب کاهش مصرف مصالح، عدم نیاز به سقف های کاذب و ... می گردند، می توان انتظار داشت که اجرای این سقف در دهانه های بزرگ و ابعاد زیاد نسبت به بسیاری از سقف های دیگر کاهش هزینه ها را در پی داشته باشد.

سقف پیش تنیده

سقف پیش تنیده به سقفی گفته می شود که در آن به منظور افزایش مقاومت و ظرفیت باربری عضو بتنی از پیش تنیدگی استفاده می گردد. پیش تنیدگی در اعضای بتنی به دو صورت پیش کشیدن و پس کشیدن قابل اجرا بوده و عبارت است از ایجاد یک تنش ثابت، دائمی و به اندازه دلخواه در عضو بتنی به صورتی که این تنش اعمال شده موجب خنثی سازی بار مرده و زنده وارد بر عضو گردد. در روش ایجاد پیش تنیدگی با پیش کشیدگی، عملیات کشش کابل ها پیش از بتن ریزی و در روش پس کشیدگی کشش کابل ها پس از بتن ریزی انجام می گردد.

به طور کلی می توان گفت مراحل اجرای سقف های پیش تنیده شامل قالب بندی، آرماتوربندی، نصب کابل ها و مهارهای انتهایی، بتن ریزی و اعمال کشش می باشد. از جمله مزایای سقف های پیش تنیده می توان به مقاومت در برابر خوردگی، امکان اجرای پلان نامنظم معماری، افزایش مقاومت و ... اشاره نمود. غالبا هزینه اجرای سقف سازه ای پیش تنیده در دهانه های بزرگ و ارتفاع بالای ساختمان منطقی و مناسب می باشد.

سقف کامپوزیت (مرکب)

سقف کامپوزیت به سقف های متشکل از بتن و فولاد گفته می شود. در سقف های کامپوزیت بتن به عنوان عضو فشاری و پروفیل های فولادی به عنوان عضو کششی در نظر گرفته می شوند. همچنین به منظور ایجاد یکپارچگی سقف از برش گیرهایی به شکل ناودانی، نبشی یا گل میخ استفاده می کنند. این نوع از سقف ها هم در سازه های بتنی و هم در سازه های فولادی قابلیت اجرا دارند اما به این حال اجرای آن در سازه های فلزی متداول تر می باشد.

به منظور اجرای سقف سازه ای کامپوزیت در ابتدا قالب بندی انجام شده و سپس میلگردهای حرارتی اجرا می شوند. در مرحله بعدی اسپیسرها نصب شده و در نهایت بتن ریزی انجام می شود. شایان ذکر است که هزینه اجرای سقف های کامپوزیتی غالبا بیشتر از سقف های تیرچه بلوک و تیرچه کرومیت می باشد.

سقف تیرچه کرومیت

سقف های تیرچه کرومیت تا حدودی مشابه با سقف های تیرچه بلوک می باشند. تیرچه های مورد استفاده در این نوع سقف ها، تیرچه فلزی با جان باز بوده که بال تحتانی آن از ورق های فولادی و بال فوقانی آن غالبا از ناودانی ساخته شده است. اجرای سقف سازه ای تیرچه کرومیت تیرچه کرومیت به دو روش با قالب دائمی و قالب موقت قابل انجام است. قالب های مورد استفاده در اجرای سقف های کرومیت با قالب موقت از نوع فولادی و قالب های به کار رفته در سقف های تیرچه کرومیت با قالب دائمی از نوع بلوک های سیمانی، سفالی و یا یونولیت می باشد.

به طور کلی مراحل اجرای سقف های تیرچه کرومیت شامل نصب تیرچه های کرومیت، قرار دادن بلوک ها، اجرای کلاف عرضی، اجرای میلگرد حرارتی و در نهایت بتن ریزی می باشد. با توجه به اینکه سقف های تیرچه کرومیت کاهش مصرف بتن، کاهش وزن تیرچه مصرفی و ... را در پی دارد، در نتیجه اجرای این سقف غالبا موجب کاهش هزینه تمام شده ساختمان می گردد.

هزینه اجرای سقف سازه ای

به طور کلی هزینه اجرای سقف سازه ای با توجه به نوع طراحی، نوع مصالح مصرفی، نوع سقف و ... متفاوت می باشد. به منظور کاهش هزینه های اجرای سقف سازه ای باید عواملی همچون طول دهانه، ابعاد اجرا، شرایط آب و هوایی و ... را در نظر گرفته و با توجه به این عوامل مقرون به صرفه ترین نوع سقف را برای اجرا انتخاب نمود.