نورپردازی ساختمان مسکونی

نورپردازی نمای ساختمان مسکونی نیاز به شناخت کامل از سیستم های روشنایی نورپردازی موجود در بازار دارد و دانش معماری و شناخت کافی در مورد معماری شهری و زیست شبانه‌ی منطقه و در عین حال لازم است الزامات ساکنین این ساختمان ها در نظر گرفته شود. بحث ایمنی ساختمان و بحث کاربری سازه ، ابزارهای در دسترس برای ایجاد سیستم های روشنایی و محدودیت های مربوط به میزان مصرف انرژی ، بودجه ای که برای انجام کار در نظر گرفته شده است و بحث ایمنی سیستم نورپردازی در برابر رطوبت و بحث آتش سوزی ناشی از اتصالات برق همگی مواردی است که حین طراحی به شدت باید مد نظر قرار گیرد. نماهایی که به سرعت دچار حریق میشوند با یک جرقه از سیستم های ناامن سیم کشی و نورپردازی ممکن است موجب سوختن نما و سرایت آتش به داخل ساختمان شود. تمام موارد ایمنی باید در نظر گرفته شود و همزمان بحث زیبایی شناسی و معماری سازه لحاظ شود. در ادامه نکاتی در مورد نورپردازی ساختمان مسکونی را مرور میکنیم که پیش از اجرای پروژه لازم است بدانید.

مزایای نورپردازی ساختمان مسکونی

در ادامه مزایای نورپردازی ساختمان را از منظر بهبود امنیت سازه و بحث زیبایی شناسی بررسی خواهیم کرد:

نورپردازی نمای ساختمان مسکونی و افزایش امنیت

یکی از مهم‌ترین مزایای نورپردازی ساختمان مسکونی بحث بالا بردن ضریب امنیت سازه است. نکته اینجاست که بسیاری از سیستم‌ها و دوربین‌های امنیتی در حالتی که نور کافی وجود داشته باشد عملکرد بسیاری بهتری دارد به این ترتیب اگر نورپردازی سازه خصوصا در شب به درستی انجام شود میتواند عملکرد سیستم های حفاظتی را بهبود بدهد و مطالعات نشان داده در فضاهایی که روشنایی مناسبی داشته باشد به صورت بالقوه وقوع جرم کمتر خواهد بود.

نورپردازی نمای ساختمان مسکونی و زیبایی بصری

بحث زیبایی شناسی هم از مباحث بسیار مهم در مورد نورپردازی ساختمان مسکونی است. در این زمینه دو رویکرد وجود دارد. در صورتی که نمای سازه به دقت و جزئیات کامل طراحی و اجرا شده است نورپردازی باید بتوان زیست شبانه ی ساختمان را به نحوی زیبا کند که عناصر معماری کار شده روی نما به درستی دیده شود و هویت بصری سازه را در شب حفظ کند. رویکرد دوم در مورد ساختمان هایی است که دقیقا شرایط برعکس دارند در واقع ساختمان هایی با نماهایی با جزئیات کم که تلاش شده با کمترین هزینه ظاهری مورد قبول داشته باشد. در این سازه ها نورپردازی میتواند یک نمای ساده و بی روح بسیار ارزان را با تکنیک هایی جذاب و چشم نواز کند. هر دو این موارد بسته به خواست ساکنین انجام خواهد شد.

تفاوت نورپردازی ساختمان مسکونی و تجاری

یکی از نکات مهم که در مورد سازه های مسکونی و تجاری با هم تفاوت دارد بحث شدت نور است. کمتر سازه های مسکونی را پیدا میکنید که شدت خیلی زیادی از نور را برای نورپردازی استفاده کرده باشد. نور شدید باعث آلودگی بصری میشود و به هیچ عنوان نباید نور به کار رفته در نمای ساختمان به داخل خانه ها نفوذ کند و موجب آزردگی شود. اگر کار نورپردازی ساختمان مسکونی مانند برخی از ساختمان های تجاری پیش رود ممکن است ساکنین ساختمان شب ها از تیزی نور بیرون در عذاب باشند و مجبور باشند پرده های ضخیم تهیه کنند تا نور اذیتشان نکند. در واقع نور ساختمان باید در حالت تاریکی خانه ها هیچ آزردگی را ایجاد نکند. این سختگیری در مورد سازه های تجاری کمتر است چون تصور بر این است که شب ها قرار نیست تاریکی و سکوت برای خواب شب در ساختمان فراهم باشد و کمی نور بیشتر یا شدیدتر ممکن است پذیرفتی باشد. البته در مورد ساختمان های تجاری هم باید تا حد امکان آلودگی نوری کمتری ایجاد شود.

تکنیک های نورپردازی نمای ساختمان مسکونی

بسته به سبک معماری و خواست مشتری تکنیک های متعددی برای نورپردازی نمای ساختمان مسکونی وجود دارد. سیستم های کلاسیک مانند چراغ های وال واشر یا چراغ های ال ای دی یا اسم ام دی که یا چراغ های سقفی و اصطلاحا چراغ های چمنی همگی سالهاست برای نورپردازی نمای ساختمان استفاده می شود.

این روزها تکنیک های سایه روشن و سیلوئت هم بیشتر مورد توجه است و این به دلیل آلودگی نوری بیشتر در شهرهاست که نور زیاد موجب دردسر شده است. تکنیک های نورپردازی داینامیک یا پویا که با سنسورهای حرکتی تغییر میکند نیز از سیستم های نوین نورپردازی است که علاوه بر کاهش میزان مصرف انرژی ضریب ایمنی را نیز افزایش میدهد. سیستم های نورپردازی داینامیک از نظر رنگامیزی هم تکنیک هی نوینی است که بر اساس نیاز مشتری رنگ چراغ ها تغییر میکند.

انتخاب طیف رنگ نورپردازی ساختمان مسکونی

طیف رنگ از نور مهتابی تا نورهای طبیعی و نور آفتابی متغییر است. در مورد سازه هایی با نماهای کلاسیک که نیاز به ایجاد حس اساطیری و قدیمی در سازه ها وجود دارد معمولا از سیستم های آفتابی بیشتر استفاده میشود که حس روشن شدن مشعل را برای روشنایی نماها بدهد. در سازه های سبک گوتیک یا رومی یا سازه های قدیمی ایرانی از نورهای آفتابی بیشتر استفاده میشود. خانه هایی که با معماری مدرن کار شده است و از سنگ های تیره رنگ یا نماهای مدرن یکدست در آن استفاده شده بیشتر تمایل به استفاده از نورهای مهتابی سرد دارند.

در بسیار از موارد نیز از نور طبیعی برای نورپردازی استفاده می شود و بیشتر نماهای سنگی کرم رنگ یا نماهای آجری از سیستم های نورپردازی با رنگ طبیعی استفاده می کنند. در بعضی از طراحی های مدرن به کاربران اجازه داده می شود تا رنگ های متنوع را برای نورپردازی ساختمان مسکونی انتخاب کنند. دور از انتظار نیست که در سال های آینده رنگ ساختمان های مسکونی بسته به فصل یا مناسبات تغییر کند.

انتخاب نوع چراع در نورپردازی ساختمان مسکونی

در بحث انتخاب نوع چراغ در نورپردازی ساختمان مسکونی دو مورد اساسی مطرح است. بحث مدیریت هزینه و بحث ایمنی چراغ ها. در این قسمت سعی داریم بحث مدیریت هزینه را از دو جنبه قیمت چراغ ها و میزان مصرف انرژی که در طولانی مدت بر هزینه های کاربری ساختمان تاثیر میگذارد مرور کنیم و بحث ایمنی چراغ ها که با کد IP شناخته می شود را بررسی میکنیم.

چراغ های نورپردازی نمای ساختمان مسکونی باید IP مجاز داشته باشد

حین خرید چراغ شما با یک کد مواجه میشوید که نشان دهنده ضریب ایمنی چراغ است. این کد که با نام IP شناخته می شود مخفف Ingress Protection است که به معنای میزان مقاومت چراغ در برابر نفوذ است. قرار است چراغ در برابر نفوذ باران با شدت و زوایای مختلف و گرد و غبار مقاوم باشد. از این لحاظ دو عدد روبروی IP نمایش داده می شود:

• عدد اول روبروی IP نشان دهنده رتبه ی چراغ در حفاظت برابر گرد و غبار است
• عدد دوم روبروی IP نشان دهنده رتبه ی چراغ در حفاظ برابر رطوبت و آب است
• عدد اول که درجه مقاومت چراغ در برابر گرد و غبار است از ۱ تا ۶ تعریف می شود. برای نما بهتر است بالاترین عدد یعنی ۶ در نظر گرفته شود که چراغ عملا ضد گرد و غبار باشد.
• عدد دوم که حفاظت در برابر رطوبت است از ۱ تا ۸ درجه در نظر گرفته شده است. درجه ی ۸ حالت غوطه وری در آب است که با شدت بالا در برابر آب کامل ایمن است و در واقع IP68 در سخت ترین شرایط دوام می آورد. IP که عدد دوم آن ۷ باشد در شرایط غوطه وری تا حدود ۱۵ متر جواب میدهد و عدد دوم اگر ۶ باشد در برابر هر نوع پاشش آب مواقع است به این ترتیب بهتر است چراغ نما دست کم IP66 داشته باشد تا در برابر عوامل بیرونی نفوذ ناپذیر باشد.
• استاندارد ضربه پذیری چراغ با عدد IK نمایش داده می شود.

تفاوت نورپردازی ساختمان مسکونی برج و ویلا

در مورد نورپردازی برج و ویلا تفاوت های مشخصی وجود دارد. چراغ هایی که توان پوشش دهی دیوارهای بلند را دارند و نورهای خطی بیشتر برای برج به کار میروند. امکان انتخاب نور آفتابی برای برج ها بیشتر است خصوصا در صورتی که نما کلاسیک داشته باشند. در مورد ویلا خصوصا در مورد ویلاهای خارج شهر امکان انتخاب نورپردازی هایی با درخشش خیلی زیاد بیشتر است و امکان کم شدن درخشش نور به درخواست مشتری در شب وجود دارد. در واقع صاحب خانه در مواقعی که میخواد خانه نورانی شود یا مراسم خاصی برگزار کند نورپردازی کامل با شدت بالا استفاده می کند و حین شب میتواند این نورها را کاهش دهد.

برج های مسکونی از نظر هویت بصری شهرها نقش مهم تری ایفا میکنند. ممکن است یک منطقه ی خاص به نام یه برج خاصی شناخته شود. این به معنای اهمیت هویت بصری سازه است که بتوان برج را در شب به راحتی تشخیص داد و هیبت ترسناک سازه ای غول پیکر جای خود را به سازه ای آشنا و نورانی دهد.

تفاوت نورپردزای ساختمان مسکونی مدرن و کلاسیک

خطوط صاف و نورهای خطی و مورب شاخصه ی نورپردازی نمای ساختمان مسکونی مدرن است. در نورپردازی مدرن بیشتر به خطای دید توجه می شود و حس سه بعدی بودن سازه را بیشتر نمایان میکند. تلاشی برای نمایش جزئیات وجود ندارد و سبک های مینیمالیستی بیشتر مورد توجه است. نورهای رنگی مانند نور آبی یا قرمز در نورپردازی نمای مدرن بیشتر استفاده می شود. استفاده از هوش مصنوعی و سیستم های داینامیک برای نورپردازی محتمل تر است و شدت درخشش نورپردازی معمولا در نماهای مدرن کمتر است و طرح ها خلاقانه تر و منحصر به فردتر اجرا می شود. در مقابل المان های سبک کلاسیک پیچیدگی های بیشتری دارد. جزئیات طاق ها و سر ستون ها مهم هستند و گچبری ها آن بهتر است در شب دیده شود. پنجره های ساختمان و واحد ها معمولا با نور جداسازی می شوند و پایه ی ساختمان نیز معمولا نورانی طراحی می شود تا دوربین های حفاظتی بهتر کار کنند. به طور کلی امکان استفاده از نورهای پاششی در نورپردازی های کلاسیک بیشتر است تا فضایی اساطیری به نما دهد و حس معماری کلاسیک را در شب منتقل کند.

نورپردازی ساختمان مسکونی کلان شهر ها

زیست شبانه در کلان شهرهای امروزی بیش از گذشته رواج دارد. با توجه به بحث مدیریت انرژی و گرمایش زمین جالب است بدانید که بسیاری کشورهای گرمسیری از نظر مدیریت انرژی برایشان صرف دارد که زیست شبانه را تقویت کنند به جای آنکه به دنبال انرژی برای خنک کردن روزهایی با گرمای طاقت فرسا باشند. به همین دلیل است که نورپردازی خصوصا در کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند دوبی در بسیاری از موارد در جهان بی رغیب است و هویت بصری شهر را در زیست شبانه به معرض نمایش گذاشته است.

شهرهایی مانند اصفهان و شیراز و مشهد و تبریز در ایران با توجه به پیشینه های تاریخی که دارند و بناهای مهمی که دارند از نظر نورپردازی نیاز به توجه ویژه تری دارند در این میان بحث نورپردازی نمای ساختمان مسکونی باید به نحوی پیش رود که با هویت بصری شهرها و بناهای مهم آن هماهنگی داشته باشد و شدت نور و سبک نور و حتی طیف رنگ های نور باید با این بناهای مهم تنظیم شود. شهر تهران از این بابت آشفتگی بسیار زیادی دارد. اگر از بام تهران به نورپردازی شبانه نگاه کنید تقریبا میتوان گفت نظم یا ایده ی خاصی برای نورپردازی نمای ساختمان های مسکونی وجود ندارد و حتی گاهی نورپردازی به آلودگی نوری بدل شده است.

نورپردازی ساختمان های مسکونی شهرهای کوچک

بناهای مسکونی در شهرهای کوچک نیاز به خلاقیت بیشتری در نورپردازی دارند. ممکن است هویت بصری شهر و کوچه و محله های یک شهر کوچک با ساختمان های مسکونی مهمش شناخته شود. به همین دلیل است که باید به بافت فرهنگی و معماری شهر و کوچه ها حین طراحی توجه کرد و نوعی هماهنگی را در انتخاب طیف رنگ و شدت نور و سیستم های نورپردازی لحاظ کرد.

نورپردازی ساختمان های مسکونی شهرک ها

یکی از مباحثی که کمتر در ایران به آن توجه شده است بحث نورپردازی شهرک های مسکونی است. شاید نوسازی نماهای ساختمان برای شهرک های مسکونی هزینه های بسیاری داشته باشد اما بحث نورپردازی هزینه چندانی ندارد. شهرک های متعددی که خصوصا در کلان شهر تهران وجود دارند میتوانند بستر مناسبی برای طرح های خلاقانه نورپردازی ساختمان مسکونی شهرک ها به شمار روند و زیست شبانه ی این شهر را متحول کنند. انتخاب نور و سبک نورپردازی بستگی به سبک معماری شهرک و بافت شهری اطراف آن دارد و میتوان خلاقیت های بسیاری در آن به کار برد. لزومی ندارد که همه ساختمان های شهرک یکدست و کپی هم باشند تنها لازم است ساختمان ها در شمای کلی شهرک زیبا و هماهنگ دیده شود.

الزامات نورپردازی ساختمان های مسکونی

الزامات نورپردازی ساختمان مسکونی را در سه دسته اصلی مرور میکنیم. دسته اول بحث ایمنی یا IP چراغ هاست. بحث دوم در مورد آلودگی نوری سازه نور سازه های مسکونی است و بحث سوم به مدیریت مصرف انرژی باز میگردد.

• در بخش های پیشین به تفصیل در مورد کلیات نورپردازی ساختمان مسکونی صحبت شد. اولین و مهم ترین الزامات مربوط به نورپردازی بحث انتخاب چراغ های ایمن است که در برابر باران های شدید و زاویه دار و گرد و غبار و رخدادهای طبیعی و انسانی دچار حرق نشود.
• تصور کنید گرمای بالای چهل درجه باعث ذوب شدن چراغ آتش گرفتن آن شود و در صورتی که نمای اشتعال پذیر کار شده باشد به سرعت آتش به داخل خانه ها سرایت میکند. از این بابت لازم است سختگیرانه ترین استانداردها برای انتخاب چراغ لحاظ شود و این لحاظ نیاز است IP چراغ ها مورد بازرسی قرار گیرد.

• نکته دوم بحث آلودگی نوری است که در ساختمان های مسکونی به شدت مهم است. نورپردازی باید به نحوی باشد که حین خاموشی سازه مزاحمتی برای استراحت شبانه ساکنین ایجاد نکند و در عین حال نور کافی برای تامین امنیت را داشته باشد. از این لحاظ شدت و زاویه نورها اهمیت بسیاری دارد و باید پنجره های ساختمان ها را در نظر گرفت و زاویه نور را به دقت تنظیم کرد.

• نکته سوم بحث مدیریت انرژی است که بیش از گذشته مورد توجه واقع شده. میزان وات مصرفی چراغ ها نشان دهنده میزان مصرف انرژی آن هاست. اگر قصد دارید ساختمان به اندازه الماس در شب بدرخشد به معنای خالی شدن جیب شما پس از پرداخت قبض برق است. لازم است تعادل رعایت شود. لامپ های کم مصرف با نوردهی مناسب تهیه شود و شدت نور و طراحی هوشمندانه باشد تا بحث مدیریت انرژی هزینه ی طولانی مدت زیادی روی دست ساکنین نگذارد.

برای مطالعه بیشتر:

نورپردازی بین کابینت