طراحی وال پست بر اساس استاندارد 2800 انجام می شود. طراحی و رعایت ضوابط وال پست پس از زلزله سال 1396 کرمانشاه در دستور کار قرار گرفت. والپست المان غیر سازه ای است که به منظور افزایش استحکام سازه در برابر زلزله اجرا می گردد. به هنگام وقوع زلزله، علاوه بر رفتار المان های سازه ای، رفتار اجزای غیر سازه ای همچون دیوارها نیز حائر اهمیت است. وال پست با حفظ یکپارچگی اعضای سازه از فرو ریختن آن جلوگیری می نماید.
در گذشته به منظور اجرای وال پست از نبشی های سرتاسری استفاده می شود. پیش از ابلاغ پیوست 6 استاندارد 2800، برای نصب وال پست از نبشی های سرتاسری کنار ستون و متصل به زیر تیر استفاده می گردید. بر اساس ضوابط وال پست در گذشته استفاده از میخ های تفنگی مجاز بود. اما در ضوابط جدید، استفاده از میخ های کاشت به صورت ضربه ای توسط پیمانکار اجرای وال پست ممنوع می باشد و می توان از روش کاشت چرخشی (همچون پیچ و رولپلاک) استفاده کرد.
به طور کلی طول آزاد دیوار خارجی و ارتفاع آزاد آن به ترتیب نباید از 4 متر و 3/5 متر بیشتر در نظر گرفته شود. برای دیوارهای با طول بیشتر از ۴ متر طراحی وال پست قائم لازم است. برای دیوارهای با ارتفاع بیشتر از 3/5 متر طراحی وال پست افقی الزامی است. طراحی وال پست باید به صورتی باشد که والپست به کف سازه با اتصال مفصلی متصل شود. اتصال آن در زیر تراز سقف باید در راستای داخل صفحه به صورت کشویی باشد. در دیوارهای خارجی روی سطح وال پست باید به وسیله پشم سنگ ضد رطوبت برای عایق بندی پوشانده شود و بر روی آن یک لایه مش الیافی یا رابیتس برای جلوگیری از ترک خوردگی نازک کاری اجرا شود.
در دیوارهای غیرسازه ای در فواصل بین ستون ها برای مهار خارج از صفحه دیوارها بسته به نوع و طول دیوار، ممکن است نیاز به طراحی وال پست باشد. طراحی وال پست برای انتقال بار، با اتصالات جوشی، پیچی و نظایر آن مجاز است. اما نباید از مقاومت اصطکاکی ناشی از بارهای ثقلی استفاده شود. دیوار با توجه به بارهای وارده و شرایط لبه های آن در زیر سقف و دو لبه قائم دو طرف دیوار و شرایط مرزی روی کف کنترل شود. بر این اساس حداقل طول دیوار که نیاز به مهار با استفاده از وال پست دارد محاسبه می شود.
در طراحی وال پست می توان فواصل وادارها را بر پایه محاسبه ظرفیت خمشی پانل دیوار با فرض شرایط تکیه گاهی لبه ها و با اعمال بار وارد بر دیوار تعیین کرد. دیوار بلوکی در فاصله بین وال پست ها با میلگرد بستر یا تسمه های فولادی مسلح می شود.
طراحی وال پست برای دیوارهای بلوکی که نیاز به وادار دارند باید به صورتی باشد که مجموعه وال پست و دیوار همزمان از آزادی در حرکت جانبی برخوردار باشند. وال پست ها نباید به نبشی های تعبیه شده در تیرها که تنها جهت جلوگیری از حرکت خارج از صفحه نصب شده اند، جوش شوند. با توجه به اتصال کشویی وال پست نیازی به رعایت فاصله جداسازی دیوار در مجاورت والپست ها نمی باشد و دیوار می تواند از بر والپست چیده شود.
در دیوارهای واقع در خارج قاب، والپست های دو انتهای دیوار باید در برابر حرکت جانبی در هر دو جهت به صورت اتصال تلسکوپی مقید شوند و به دیوار اجازه حرکت داده شود. جزئیات اتصال دیوار به این والپست ها مانند اتصال به ستون ها می باشد. در این حالت همانند فاصله وال پست از ستون ، فاصله 1% بین وال پست و دیوار باید رعایت شود.
در دیوارهای با ارتفاع بیش از 3/5 متر باید با استفاده از عضو افقی با مقطع فولادی یا بتنی ارتفاع آزاد دیوار را کاهش داد. در این حالت برای اینکه جداسازی دیوار از قاب سازه ای به نحو مناسب انجام شود، نیاز به طراحی وال پست انتهایی برای نگه داشتن تیرک می باشد. به منظور عدم ایجاد مانع برای تغییر شکل تیر در ناحیه مفصل پلاستیک وادار انتهایی باید حداقل فاصله وال پست از ستون ، یک متر در نظر گرفته شود.
انتخاب نوع اتصال به وضعیت دیواری که بین اعضای قائم شامل ستون، دیوار و یا وال پست مهار شده است، بستگی دارد. لبه بالایی دیوار را می توان با استفاده از دو نبشی و یا ناودانی که به طریق مناسب به سقف سازه متصل می شود، مهار کرد. در این حالت بر اساس ضوابط وال پست ، ناودانی یا نبشی نباید به وال پست پیچ، میخ و یا جوش شود. می توان به جای مهار خارج از صفحه دیوار در تراز سقف، آخرین ردیف دیوار را به وسیله میلگرد یا بست مسلح نمود. در این صورت توجه شود که در محاسبات دیوار به صورت یک صفحه یک طرفه لحاظ شود و کل بار جانبی وارده به دیوار در طراحی وال پست و المان های مسلح کننده دیوار لحاظ شود.
برای بازشوهای بزرگتر از 2/5 متر، نیاز به طراحی وال پست و نعل درگاه در کنار بازشوها می باشد. در صورتی که از چهارچوب فلزی مناسب که پاسخگوی بارهای وارده باشد استفاده شود و المان های مسلح کننده دیوار به قاب متصل شوند، احتیاجی به طراحی وال پست در کنار بازشو نمی باشد. در غیر این صورت باید برای این دهانه ها هم وال پست تعبیه شود.
دیوارهای پانلی کارخانه ای که به صورت نوارهای قائم در طول دیوار نصب می شوند مجاز به استفاده در ساختمان ها به عنوان دیوار خارجی می باشند. در این حالت دیوار به صورت یک دال یک طرفه عمل می کند. دیوار باید با استفاده از نبشی یا المان مشابه در جهت خارج از صفحه، در تراز سقف و کف مهار شود. در این حالت باید اتصال دیوار در تراز سقف با نبشی به صورت کشویی بوده و دیوار اجازه جابجایی در داخل صفحه را داشته باشد. برای این نوع دیوارها نیازی به اجرا و طراحی وال پست نمی باشد.
در صورتی که ارتفاع دیوار به اندازه ای باشد که پانل، قابلیت تحمل بار خمشی وارد بر آن را نداشته باشد، نیاز به تیرک در تراز میانی و طراحی وال پست انتهایی می باشد. در این حالت ضوابط وال پست به صورتی است که تیرک مورد استفاده به والپست متصل می شود و باید از اتصال آن به ستون ها پرهیز شود.
دیوارهای بلوکی مشابه با یک پوسته و دال دو طرفه طراحی می شوند. در این حالت جداسازی در جهت داخل صفحه و مهار در جهت خارج از صفحه می تواند توسط نبشی های فولادی و یا بست های U شکل متصل به دال سازه ای در تراز سقف و نبشی یا بست های U شکل متصل به ستون ها در دو انتهای (طرفین) دیوار و وال پست میانی انجام گردد.
طراحی وال پست (نبشی های فولادی) می تواند به صورت منقطع یا پیوسته برای نیروی خارج از صفحه انجام شود. در این دیوارها باید از المان مسلح کننده میلگرد بستر مورب یا نردبانی برای دیوارهای دارای ملات ماسه سیمان استفاده گردد. برای دیوارهای دارای ملات بستر نازک و یا محصولات جدید مانند نوارهای مش الیاف، به منظور یکپارچه سازی و حفظ پیوستگی دیوار باید از بست های فولادی منقطع یا پیوسته در طراحی وال پست استفاده کرد. در دیوارهای با ارتفاع کمتر از 5 متر لزومی به طراحی وال پست انتهایی در نزدیکی ستون نیست.
از اصلی ترین عوامل آسیب های مالی و جانی به هنگام وقوع زلزله های اخیر در ایران، خرابی دیوارهای تیغه ای بوده است. تیغه ها باید از سقف و ستون جدا شوند. فواصل جداسازی دیوارها از قاب با مواد تراکم پذیر مناسب همچون پشم سنگ ضدرطوبت پر می گردد. توصیه می گردد در دیوارهای داخلی نیز برای جلوگیری از ترک خوردگی در نازک کاری از یک لایه شبکه الیاف یا رابیتس بر روی مواد تراکم پذیر استفاده شود. در بیمارستان ها و سایر ساختمان های با اهمیت بسیار زیاد برای جلوگیری از ایجاد ترک خوردگی در نازک کاری، در گوشه های دیوار در هنگام زلزله لازم است از اتصالات کشویی سرتاسری در کناره ها و تراز سقف استفاده شود.
در صورتی که از تیغه به عنوان مهار جانبی دیگر اعضای غیرسازه ای استفاده شود، تیغه و مهارهای لازم باید برای بار وارده کنترل شوند. تیغه هایی که تمام ارتفاع طبقه را پوشش نمی دهند (دیوار کوتاه) مانند دیوارهای خارجی بخصوص در ساختمان های بتنی همواره باید از قاب سازه ای جدا شوند.
فاصله وال پست از ستون به اندازه 0/01 ارتفاع کف تا کف طبقه و فاصله جداسازی از سقف برابر با بیشترین دو مقدار 25 میلی متر و حداکثر خیز دراز مدت تیر باشد.
در تیغه های پانلی قائم، دیوار به صورت یک دال یک طرفه طراحی می شود و دیوار باید با استفاده از قطعات نبشی یا قطعه اتصال مشابه در جهت خارج از صفحه در تراز سقف و کف مهار شود. در این حالت باید اتصال پانل دیوار تراز سقف یا ناودانی به صورت کشویی بوده و دیوار اجازه جابجایی داخل صفحه را داشته باشد. برای این نوع دیوارها نیازی به طراحی وال پست انتهایی یا میانی نمی باشد.
در صورتی که ارتفاع دیوار به اندازه ای باشد که پانل قابلیت تحمل بار خمشی وارد بر آن را نداشته باشد، باید از تیرک در تراز میانی و طراحی وال پست انتهایی استفاده کرد. در این حالت فاصله وال پست از ستون ها نباید صفر باشد، به عبارتی نباید وال پست به ستون اتصال داشته باشد، اما تیرک باید به وال پست متصل گردد.
جداسازی در جهت داخل صفحه و مهار در جهت خارج صفحه می تواند توسط قطعات نبشی فولادی ، بست های U شکل و یا قطعات مشابه آنها، متصل به سازه در تراز سقف و متصل به ستون در طرفین دیوار و وال پست میانی انجام شود. قطعات اتصال می توانند منقطع یا پیوسته باشند که باید برای نیروی خارج از صفحه طراحی شوند. در این دیوارها باید از المان مسلح کننده میلگرد بستر خرپایی یا نردبانی برای دیوارهای دارای ملات ماسه سیمان استفاده شود. برای دیوارهای دارای ملات بستر نازک باید از بست های فولادی منقطع یا پیوسته استفاده کرد. در دیوارهای با ارتفاع کمتر از 3/5 متر نیازی به طراحی ضوابط وال پست انتهایی در نزدیکی ستون نمی باشد.
برای مطالعه بیشتر:
در صنعت ساخت و ساز مدرن، انتخاب مصالح ساختمانی باکیفیت و اقتصادی از اهمیت بسیاری…
جوشکاری استاندارد و اصولی برای ایجاد اتصالات مقاوم و پایدار در ساخت اسکلت های فلزی،…
تمیز کردن وان جکوزی یکی از مراحل مهم در نگهداری و حفظ کیفیت آب و…
وزن بلوک پوکه ای سیمانی معمولاً در بازه ای بین ۵.۵ تا ۱۱.۵ کیلوگرم قرار…
ساختمان های اسکلت فلزی به دلیل مقاومت بالا، سرعت اجرای مناسب و انعطاف پذیری در…
آهن از اصلی ترین مصالح اسکلت های فلزی است که به طور مستقیم استحکام و…