گچبری کلاسیک

گچبری کلاسیک هنری است که در بسیاری از فرهنگ های جهان به عنوان تزئینات فاخر استفاده می شده است. در ایران کاخ های دوره ساسانی و در اروپا کاخ ها و معابد رومی با گچبری کلاسیک تزئین می شده اند. گچبری کلاسیک از آن جهت که به مهارت بالا در کار با گچ نیاز دارد و همچنین هنر لازم برای فرم دهی به گچ را می طلبد، نیازمند اجرا با استادکار است.

برخی از مدل های گچبري قابلیت اجرا با ابزار و یا کشو را ندارند و باید به طور کامل تراشیده شود. به این نوع گچبري که نوع قدیمی گچبري است، گچبری کلاسیک گفته می شود. طرح های این نوع گچبري بسته به سبک معماری ساختمان می تواند به صورت سرستون های رومی، گچبري های دوره باروک، گچبري گل و پیچک دوره های مختلف معماری ایرانی، موتیف های تکراری، به صورت ترکیبی با آجرکاری و یا گچبري خط خوشنویسی فارسی یا عربی به کار برده شود. در این مطلب به انواع گچبری ها و اجرای آن پرداخته شده است.

قیمت گچبری کلاسیک

با توضیحاتی که پیشتر ذکر شد، قیمت گچبری کلاسیک به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آنها پرداخته شده است.

• پیچیدگی طرح و سختی اجرا، 
• محل اجرا، 
• کار روی داربست،
• جزئیات کار،
• زمان صرف شده جهت اجرا.

قیمت گچبری سقف پذیرایی عموما به دلیل پیچیدگی طرح و استفاده از نقش و نگارهای مختلف از گچبري های ساده سایر قیمت ها بیشتر است.

انواع گچبری کلاسیک ایرانی

در آثار تاریخی معماری ایران و معماری اروپا گچبری کلاسیک شامل انواع مختلفی می شود که بسته به سلیقه و طرح می توان از هر کدام از آنها بهره گرفت. در ادامه مطلب به انواع گچبری های کلاسیک پرداخته شده است.

گچبری مشبک

گچبری مشبک در معماری ایرانی در پنجره ها و روزن ها کاربرد داشت که هم از تابش مستقیم نور جلوگیری می کرد و هم به عنوان تزئینات داخلی ساختمان باعث زیبایی و یکدست شدن نما می شود. امروزه از گچبری مشبک در گلویی سقف و گچبری سقف کاذب بهره گرفته می شود.

گچبری معرق

در گچبری معرق مانند سایر هنرهای معرق کاری، ابتدا گچ را روی سطحی ریخته و قبل از گیرش گچ به شکل دلخواه بریده می شود. قطعات بریده شده، کنار یکدیگر قرار گرفته و پشت آن ملات گچ ریخته و در کنار هم نصب می شود تا طرح کلی تشکیل شود.

گچبری پته

در این نوع از گچبری کلاسیک ایرانی بر روی کرباس آهار زده شده که کاملا خشک شده بود، گچ می کشیدند و روی آن گچبري انجام می دادند. پس از انجام گچبري به صورت آمود روی دیوار چسبانده می شد. جهت چسباندن کرباس از چسب یا میخ استفاده می شد. 

گچبری برجسته

در گچبری برجسته برجستگی کار بیشتر از گچبری شیر و شکری است و نقوش گل و بته برای این نوع گچبري مناسب است.

گچبری برهشته

گچبری برهشته گچبري بیرون زده است که نسبت به زمینه برجستگی زیادی دارد. از لحاظ ظرافت و در رده های بعد از گچبری شیر و شکری و گچبری برجسته قرار می گیرد.

گچبری شیر و شکری

گچبری شیر و شکری بسیار ظریف است و برجستگی اندکی دارد. این نوع گچبري مناسب نقوش هندسی است.

گچبری زبره

گچبری زبره برجستگی کمتری از گچبری برهشته دارد، اما برجستگی آن بیشتر از گچبری برجسته است.در این نوع گچبري گوشه های کار به صورت تیز  کار می شود و پرداخت زده نمی شود. این سبک از گچبري مخصوص بناهای مذهبی است و جزییات زیادی ندارد.

علاوه بر گچبري های ذکر شده، انواع دیگر گچبري مانند، گچبری لکه یا کلوخی، گچبری تخمه کن، گچبری لایه ای و کشته بری نیز در گذشته رواج داشت که امروزه کمتر از آنها استفاده می شود. برخی دیگر از گچبري ها تحت تاثیر فرهنگ غرب و سبک باروک و گچبری نئوکلاسیک وارد ایران شد، که امروزه رواج بسیاری در ساختمان ها پیدا کرده است. گچبری تاج گل یا انواع قاب بندی ها از انواع این سبک هاست.

انواع گچبری کلاسیک سقف

گچبری کلاسیک در بخش های مختلف فضا اعم از سقف و دیوار استفاده می شود. بسته به کاربری فضا انواع گچبری مورد استفاده قرار می گیرد که در ادامه به آنها پرداخته شده است. 

گچبری کلاسیک سقف پذیرایی

سقف فضاهایی مانند پذیرایی یا ناهارخوری عموما از گچبري های فاخر استفاده می شود. از رایج ترین این گچبري ، گچبری تاج گل است که در برخی موارد با گچبری مشبک نیز ترکیب می شود. محل اجرای این گچبري ها گوشه کادربندی سقف و یا گلویی سقف کاذب است. علاوه بر این در مرکز سقف نیز می توان از گچبری دور لوستر نیز بهره گرفت.

گچبری سقف پذیرایی کلاسیک عموما همراه با هنرهای دیگری مانند نقاشی کلاسیک و پتینه کاری اجرا می شود. 

گچبری کلاسیک سقف آشپزخانه

عموما گچبری کلاسیک در آشپزخانه هایی با سبک کلاسیک اجرا می شود. گچبری سقف آشپزخانه طرح ساده تری دارد و قسمت های کوچکی از سقف را در بر می گیرد. بهتر است از گچبري هایی با برجستگی های زیاد استفاده نشود.

گچبری کلاسیک سقف کاذب

گچبری کلاسیک در سقف کاذب عموما در قسمت های گلویی سقف اجرا می شود و در بخش هایی که سقف کاذب با سقف اصلی اختلاف ارتفاع دارد، گچبری تاج گل و گچبری شبکه ای به صورت سه بعدی اجرا می شود.

گچبری کلاسیک نورمخفی سقف

از دیگر محل هایی که گچبری کلاسیک کاربرد دارد می توان به گچبری نورمخفی سقف اشاره کرد. این نوع گچبري عموما برجستگی و فرورفتگی هایی دارد و همچنین با خالی کردن برخی قسمت های آن  اجرا می شود تا پس از نورپردازی جلوه زیبایی داشته باشد.

انواع گچبری دیوار

دیوارها یکی از عناصری هستند که در گچبری کلاسیک بسیار مورد توجه قرار می گیرد. قاب بندی دیوارها در بخش های مختلف مانند پذیرایی و ناهارخوری ، عموما گچبری کلاسیک تاج گل با ترکیب ابزارزنی در دیوارها اجرا می شود.

گچبری کلاسیک ورودی راهرو

در طرح های کلاسیک عموما ورودی راهرو با طاق هایی مشخص می شود. در قسمت بالای طاق از گچبري های گل و نقوش گیاهی استفاده می شود. گچبری ورودی راهرو علاوه بر گچبري سردر راهرو شامل قاب بندی دیوارهای جانبی راهروها نیز می باشد.

گچبری کلاسیک دیوار پذیرایی

گچبری کلاسیک در دیوار پذیرایی و ناهارخوری شامل قاب بندی های دیوار می باشد که بسته به مساحت دیوار می توان به چند قاب تقسیم کرد. در گچبری دیوار پذیرایی علاوه بر قاب بندی دیوار کلاسیک که با ابزارزنی انجام می شود، گچبری تاج گل نیز در این قسمت بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

انواع گچبری کلاسیک ستون

گچبری کلاسیک در ستون هایی با مقاطع گرد، عموما به صورت سرستون با پیچک های دورستون رواج دارد. در ستون هایی با مقاطع راست گوشه گچبري به صورت قاب بندی هایی با تاج گل های کوچکی در اضلاع آن اجرا می شود. 

در این روش از گچبری ستون گچبری گلدان و یا گچبری تاج گل به صورت برجسته در مرکز قاب نیز اجرا می شود. در برخی موارد به جای گچبري ، نقاشی کلاسیک و پتینه کاری به کار گرفته می شود.