کارشناس HSE

محیط کارگاه (اعم از عمرانی و غیر عمرانی) به عنوان محل انجام فعالیت های فنی ، همیشه مملو از خطرات بالقوه است. خطراتی که در صورت عدم پیش بینی و پیشگیری، قطعا باعث آسیب های جسمی و در بعضی مواقع آسیب های روحی کارکنان و ساکنین محیط اطراف کارگاه و نهایتا منجر به خسارات عدیده خواهند شد. به همین منظور در ادبیات فنی و کارگاهی، مفهومی تحت عنوان ایمنی کارگاه و محیط زیست تعریف شده است. ایمنی کارگاه و محیط زیست به طور خلاصه به مجموعه ای از راهبردها اطلاق می شود که به منظور کاهش خطرات تهدید کننده اعضای دخیل در یک فعالیت کارگاهی و افزایش بهداشت کارگاه و محیط زیست اطراف آن، پیاده سازی می شوند. در همین راستا، شخصی که وظیفه اجرای چنین راهبردها و استراتژی هایی را بر عهده دارد، کارشناس ایمنی کارگاه یا همان کارشناس HSE نام می گیرد.

در واقع HSE ترکیبی از سه واژه سلامت (Health)، ایمنی (Safety) و محیط زیست (Environment) است. امروزه اهمیت توجه به ایمنی کارگاه و محیط زیست بیش از پیش نمایان شده است؛ به طوری که اکثر کشورهای توسعه یافته، برنامه های مدوّنی در جهت ارتقای سطح بهداشت و ایمنی کارگاه توسعه داده اند. در ادامه شرح مختصری از شرایط احراز صلاحیت یک کارشناس HSE به منظور استخدام در یک پروژه و همچنین وظایف وی مطابق با قانون، ارائه می شود.

یکی از اهداف اصلی چنین استانداردی جلوگیری از صدمه دیدن کارگران و مرگ ناشی از عدم رعایت استانداردها در حین انجام کار می باشد. به منظور دستیابی به چنین هدفی، کارشناس HSE باید در گام اول عوامل زیان آور و پرخطر موجود در محیط را شناسایی کند.  

شرایط احراز صلاحیت کارشناس HSE

مبحث ۱۲ از آیین نامه مقررات ملی ساختمان تحت عنوان " ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا "، مجموعه ای از ضوابط لازم الاجرا در پروژه های عمرانی به منظور کنترل خطرات و ریسک های احتمالی مرتبط با این زمینه را ارائه کرده است. مطابق با بند ۱۲-۱-۵-۵ از این آیین نامه، در کارگاه های با زیربنای بیش از ۳۰۰۰ متر مربع و یا ۱۸ متر ارتفاع از روی پی، معرفی شخصی ذیصلاح به عنوان مسئول ایمنی ، بهداشت کار و حفاظت محیط زیست الزامی است. مدارک لازم جهت صدور تاییدیه برای استخدام کارشناس HSE در یک پروژه، بر طبق " آیین نامه به کار گیری مسئول ایمنی در کارگاه ها " به شرح زیر است (توجه : آیین نامه بکارگیری مسئول ایمنی در کارگاه در سال ۹۸ توسط دیوان عدالت اداری ابطال گشته است و به دلیل نبود جایگزین مناسب در حال حاضر به متن آیین نامه استناد شده است.):

• معرفی نامه از کارگاه متقاضی
• تکمیل فرم ثبت نام به همراه یک قطعه عکس ۴*۳ و تصویر برابر اصل گواهی پایان تحصیلات مطابق جدول ذیل
• گواهی قبولی در دوره های آموزشی ذیل:
• دوره عمومی ایمنی یا گواهی قبولی در آزمون ادواری
• دوره شناسایی خطر و ارزیابی ریسک (Risk Assessment)
• شرکت در جلسه توجیه شرح وظایف کارشناس HSE
• دوره تخصصی ایمنی (برای تأیید صلاحیت مجدد)
• تصویر قرارداد کار با کارفرما

میزان حضور کارشناس HSE در کارگاه ساختمانی

وظایف کارشناس HSE

پیوست شماره ۱ از آیین نامه به کارگیری مسئول ایمنی در کارگاه ها ، شرح جامع و کاملی از وظایف یک کارشناس HSE به عنوان مسئول ایمنی کارگاه و بهداشت محیط زیست ارائه می کند، که مهمترین آن ها به طور خلاصه عبارتند از:

۱. همکاری و تشریک مساعی با بازرسان کار 

۲. شناسایی و مستند نمودن آیین نامه ها و دستورالعمل های ایمنی مرتبط با فعالیت کارگاه

۳. شناسایی خطر، ارزیابی ریسک و تهیه برنامه های پاسخگویی و کنترل خطرات موجود در کارگاه

۴. پیگیری برنامه های مربوط به اقدامات اصلاحی و بهبود شرایط ایمنی در کارگاه و نظارت بر اجرای آنها

۵. تدوین برنامه عملیاتی به منظور بازرسی مستمر از فرایند انجام کار و شرایط کار کارگران کارگاه 

۶. ثبت آمار حوادث ناشی از کار و گزارش آن به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل

۷. همکاری در زمینه نیازسنجی، آموزش و سنجش اثربخشی آموزش های ایمنی کارگران کارگاه

۸. نیازسنجی، نظارت بر خرید، آموزش، تحویل و استفاده از وسایل حفاظت فردی 

۹. نظارت بر نظم و ترتیب و آرایش مواد اولیه و محصولات و استقرار ماشین آلات و ابزار کار 

۱۰. تهیه ­­و تدوین دستورالعمل های ایمنی و حفاظت فنی 

۱۱. شناسایی اعمال ناایمن توسط کارشناس HSE به جهت ایراد تذکرات و تشویق و ایجاد انگیزه مناسب برای اعمال و رفتار ایمن در کارگران 

۱۲. همکاری در تدوین رویه اجرایی آمادگی و مدیریت بحران و واکنش در شرایط اضطراری 
 

۱۳. پیگیری در جهت اخذ گواهینامه های ایمنی لازم برای وسایل و تجهیزات مطابق با آیین نامه های مرتبط نظیر ارت، دیگ بخار و ...