عایق کاری موتورخانه/لوله

عایق کاری موتورخانه و لوله به منظور کاهش مصرف انرژی و سوخت انجام می شود. برای عایق کاری موتورخانه و لوله باید از متریالی استفاده کرد که ضمن دارا بودن ضریب هدایتی کم، دارای قابلیت مقاومت و تغییر شکل در برابر دمای بالا یا پایین باشند. از دیگر ویژگی های لازم برای مصالح مورد استفاده در عایق کاری موتورخانه و لوله ، مقاومت در برابر لرزش و ارتعاش می باشد. بدین منظور از موادی همچون عایق الاستومری ، پشم شیشه ، پشم معدنی ، ماستیک ، الیاف مو و ... استفاده می گردد.

 
عایق کاری لوله

انواع متریال مورد استفاده در عایق بندی لوله و موتورخانه

برخی از مهم ترین متریال مورد استفاده در عایق کاری موتورخانه و لوله به شرح زیر می باشد:

پشم معدنی

پشم سنگ و پشم سرباره شامل این دسته از عایق های موتورخانه و لوله می باشند. از آنجایی که در ساخت آنها از الیاف غیر ارگانیک استفاده می شود، به آنها پشم معدنی می گویند. این الیاف غیرارگانیک به کمک رزین ارگانیک به یکدیگر متصل می شوند. از پشم معدنی می توان برای عایق بندی لوله ها با اندازه های مختلف استفاده نمود.

عایق الاستومری

عایق الاستومری نوعی فوم منعطف می باشد که برای عایق بندی لوله های سرد و گرم مورد استفاده قرار می گیرد. این عایق در دامنه دمایی بالایی (از حدود ۲۰- درجه سانتی گراد تا ۱۵۰ درجه سانتی گراد) مقاوم می باشد. عایق های الاستومری به صورت لوله ای یا ورقه رول شده و در انواع ساده ، روکش دار ، پشت چسب دار و ... عرضه می گردند.

عایق الاستومری

استفاده از عایق پشت چسب دار بسیار راحت می باشد. به طوری که تنها با جدا کردن لایه کاغذی چسب به راحتی می توان اقدام به چسباندن عایق نمود. پس از آن نیاز به درزگیری خط تماس دو سر عایق می باشد. این روش سریع ترین راه برای عایق کاری لوله های تاسیسات بوده و نسبت به پشم شیشه از بازدهی بالاتری برخوردار است.

پشم شیشه

پشم شیشه از قدیمی ترین مصالح مصرفی برای عایق بندی لوله و موتورخانه می باشد که از الیاف ریز انعطاف پذیر حاصل از ذوب شیشه ساخته می شود. این عایق ها هم به صورت پانلی و هم به صورت رولی در بازار عرضه می گردند و به راحتی می توان با استفاده از آن اقدام به عایق بندی لوله ها نمود.

نحوه عایق کاری لوله های توکار و روکار

عایق کاری لوله های توکار و دفنی

برای عایق کاری لوله های دفنی و توکار با استفاده از پشم شیشه و یا پشم سنگ پتویی ، در ابتدا باید سطح لوله ها از هرگونه مواد خارجی تمیز گردد. سپس لوله های سیستم گرمایش دو بار ضدزنگ زده شوند. پس از خشک شدن کامل ضدزنگ، روی لوله ها را با استفاده از پشم شیشه یا پشم سنگ پوشانده و سپس مفتول گالوانیزه را دور آن می پیچند.

عایق کاری لوله های روکار

برای عایق کاری لوله های روکار می توان از سه روش استفاده نمود. روش اول مشابه با عایق کاری لوله های توکار و دفنی می باشد، با این تفاوت که در نهایت عملیات رنگ آمیزی نیز انجام می شود. در روش دوم عایق کاری لوله های روکار که غالبا برای لوله های خارج ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد، پس از ضدزنگ زدن لوله ها، آنها را با استفاده از عایق های پیش ساخته دارای روکش کاغذی می پوشانند. در روش سوم، از عایق پیش ساخته بدون روکش استفاده می گردد و در نهایت روی آن را با ورق آلومینیوم یا ورق گالوانیزه می پوشانند. 

عایق کاری لوله با پشم شیشه

الزامات عایق کاری حرارتی لوله در مباحث مقررات ملی ساختمان

بر اساس بند ۱۴-۱۰-۶-۱ مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان، جنس عایق و روکش آن باید برای کار در دمای سیستم لوله کشی و شرایط محل نصب مناسب باشد. همچنین در لوله کشی هر منطقه از ساختمان، عایق و روکش آن باید از جنسی انتخاب شود که در مقررات مربوط به حفاظت از آن منطقه ساختمان در برابر آتش، تعیین و مقرر شده است. طبق همین بند استفاده از مواد و مصالح سوختنی، به عنوان عایق، روکش عایق و مواد کمکی مانند چسب، نوار چسب و جز آنها، در عایق کاری مجاز نیست. همچنین قسمت هایی از لوله که از دیوار آتش عبور می کند نباید عایق یا روکش عایق داشته باشد.

بر اساس بند ۱۴-۱۰-۶-۲ مبحث چهاردهم مقررات ملی ساختمان، کمینه ضخامت عایق لوله در سیستم های مختلف لوله کشی مطابق با جدول زیر (جدول ۱) می باشد. لازم به ذکر است که ضخامت عایق لوله انشعاب تا قطر ۵۰ میلی متر، برای حالتی مقرر شده است که طول انشعاب از ۳/۶ متر بیشتر نباشد.

جدول ۱- کمینه ضخامت عایق لوله به میلی متر

لازم به ذکر است که مقادیر ضخامت داده شده در جدول (۱)، بدون در نظر گرفتن امکان چگالش بخار آب بر روی سطوح لوله و سطوح عایق لوله تعیین شده است. در صورت احتمال چگالش بخار آب در سطوح خارجی لوله و سطوح عایق لوله، ضخامت عایق در هر مورد باید محاسبه شود و مورد تایید قرار گیرد.

 
عایق کاری لوله با عایق الاستومری

همچنین اگر قابلیت هدایت گرمایی عایق با W/m.K ۰/۰۳۴ و دمای محیط با ۲۴ درجه سلسیوس، که جدول (۱) برای آنها تنظیم شده است، متفاوت باشد، باید با روش های مهندسی مورد تایید، مقادیر ضخامت خوانده شده از جدول (۱) تصحیح شود. علاوه بر این، اگر لوله در معرض یخ زدن قرار داشته باشد، برای جلوگیری از یخ زدن سیال داخل لوله، باید ضخامت عایق با روش های مهندسی مورد تایید تصحیح شود و یا از روش مورد تایید دیگری، جز عایق کاری استفاده شود.

بر اساس بند ۱۹-۴-۲-۲-۱ مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان ، تمام لوله های مورد استفاده در سیستم های سرمایش و گرمایش باید بر اساس بیشترین مقدار مشخص شده در مبحث چهاردهم مقررات ملی و جدول زیر (جدول ۲)، عایق کاری حرارتی گردند. همچنین بر اساس همین بند، برای تضمین حداقل ضخامت مفید عایق حرارتی ، استفاده از عایق حرارتی پیش ساخته توصیه شده است. در زمان نصب، باید از فشرده کردن عایق و کاهش مقاومت حرارتی اسمی آن اجتناب گردد.

جدول ۲- حداقل مقاومت حرارتی عایق لوله در سیستم های سرمایش و گرمایش [m².K/W]

هزینه عایق کاری موتورخانه و لوله

اولین عامل موثر بر هزینه عایق کاری موتورخانه و لوله ، نوع متریال مصرفی است. به طور کلی هزینه عایق بندی لوله با عایق الاستومری بیشتر از عایق های معمول همچون پشم شیشه می باشد. دیگر عامل تاثیرگذار بر هزینه عایق کاری ، ضخامت و قطر لوله ها خواهد بود. علاوه بر این در صورت روکش دار کردن عایق های استفاده شده، هزینه مربوط به این عملیات به قیمت تمام شده عایق کاری موتورخانه و لوله اضافه می گردد.