تخریب مکانیکی ساختمان

تخریب یک بنا غالبا به دلیل احداث ساختمان جدید و یا بازسازی آن انجام می گردد. روش های تخریب سازه شامل تخریب مکانیکی ساختمان ، تخریب دستی، تخریب به روش انفجار و ... می باشد. تخریب مکانیکی ساختمان به معنی استفاده از ماشین آلات عظیم همچون لودر، بیل مکانیکی، قیچی هیدرولیک، پیکور و ... به منظور تخریب یک ساختمان از خارج آن می باشد. استفاده از این روش موجب افزایش سرعت عملیات تخریب می گردد. تخریب مکانیکی ساختمان شامل استفاده از بازوی فشاری و طناب سیمی بوده که تنها در ساختمان های منفرد واقع در زمین های مسطح مورد استفاده قرار می گیرند.

تخریب ساختمان

باید توجه نمود که به منظور جلوگیری از واژگونی ماشین آلات مکانیکی مورد استفاده در تخریب ، این ماشین آلات باید مجهز به وزنه های تعادلی باشند. همچنین ماشین آلات تخریب مکانیکی باید بر روی سطح محکم و صاف کار کنند. ضمنا در تخریب مکانیکی ساختمان به منظور محافظت اپراتور در برابر نخاله های ریزشی، کابین ماشین آلات مورد استفاده باید مجهز به شیشه ضد ضربه باشند. علاوه بر این به منظور جلوگیری از رخ دادن خطرات احتمالی، تجهیزات و لوازم جانبی از قبیل اتصالات و کابل ها باید مکررا مورد بازرسی قرار گرفته و در صورت لزوم تعمیر و یا تعویض گردند. 

از دیگر نکات قابل توجه در تخریب مکانیکی ساختمان ، حفظ امنیت تمام وقت محل پروژه با جلوگیری از ورود پرسنل غیر مجاز می باشد. در واقع هیچ کس نباید در حین کار دستگاه در اطراف آن و همچنین اطراف ساختمان بماند. به علاوه در حین کار دستگاه باید از اسپری آب و یا سایر اقدامات پیشگیرانه به منظور به حداقل رساندن آلودگی ناشی از گرد و غبار بهره جست. شایان ذکر است که برای جلوگیری از آسیب به تاسیسات زیرزمینی و همچنین پیشگیری از ایجاد لرزش و مزاحمت برای املاک مجاور حین تخریب مکانیکی ساختمان ، باید اثرات ضربه ای مقاطع سازه ای تخریب شده بر روی سقف ها و یا زمین مورد بررسی قرار گیرد.

تخریب با گوی فلزی

تکنیک های تخریب مکانیکی ساختمان

عملیات تخریب مکانیکی ساختمان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و به منظور پیشگیری از خطرات ناشی از آن همچون آسیب به ساختمان های مجاور و یا خطرات جانی لازم است که با توجه به شرایط پروژه، تجهیزات در دسترس، محدودیت های کارگاه و ... بهترین روش تخریب انتخاب گردد. برخی از تکنیک های تخریب به شرح زیر می باشند:

تخریب ساختمان با بیل مکانیکی

تخریب ساختمان با بیل مکانیکی غالبا در ساختمان های با ارتفاع بیشتر از ۲۰ متر مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش معمولا از ماشین آلات با بازوی بلند که به انتهای بازوی آنها قیچی، پیکور، سنگ شکن و یا پتک متصل است، برای تخریب ساختمان از بالا به پایین استفاده می گردد. روش تخریب ساختمان با بیل مکانیکی از امنیت بالاتری نسبت به روش گوی تخریب برخوردار بوده و همچنین می تواند جایگزینی برای روش تخریب با استفاده از انفجار باشد. 

تخریب مکانیکی ساختمان

تخریب مکانیکی ساختمان به روش گوی تخریب (گوی فلزی)

این روش که در آن از یک گوی فولادی استفاده می گردد یکی از قدیمی ترین روش های تخریب مکانیکی ساختمان به حساب می آید. این گوی فولادی به یک جرثقیل متصل بوده و خارج از ساختمان عمل می نماید. به گونه ای که به صورت رفت و برگشتی و یا قائم به سازه مورد نظر ضربه زده شده و موجب تخریب آن می گردد. در حرکت رفت و برگشتی (آونگی) به منظور تخریب ساختمان به صورت افقی به آن ضربه وارد می شود، به طوری که گوی در کنار سازه قرار گرفته و با استفاده از یک کابل به عقب کشیده می شود و سپس رها می گردد. در حرکت قائم، گوی متصل به جرثقیل در بالای سازه قرار گرفته و سپس رها می شود. شایان ذکر است که این روش نیازمند اپراتور با مهارت بالا و تجهیزات مناسب بوده و به فضای زیادی برای انجام عملیات نیازمند می باشد. علاوه بر این، روش گوی تخریب موجب انتشار گرد و غبار و ایجاد آلودگی صوتی نیز می گردد. همچنین باید از انجام این عملیات در نزدیکی خطوط جریان هوایی برق خودداری نمود.

گوی تخریب

تخریب مکانیکی ساختمان به روش بالا به پایین

تخریب به روش بالا به پایین غالبا در تمام پروژه ها و به ویژه پروژه های واقع در مناطق شلوغ شهری قابل اجرا می باشد. همان طور که از نام این روش پیدا است، عملیات تخریب ساختمان از بالاترین نقطه سازه یعنی سقف آغاز گردیده و تا پایین و تخریب کامل ساختمان ادامه می یابد. بدین منظور ماشین آلات مورد نیاز برای تخریب با استفاده از جرثقیل و یا سایر ماشین آلات مخصوص به سقف ساختمان انتقال می یابند. همچنین به منظور جا به جایی این ماشین آلات به طبقه های پایین تر رمپ هایی با شیب کمتر از ۱/۷۵ به ۱ تعبیه می گردد. شایان ذکر است که گاهی با توجه به توصیه کارخانه سازنده مقدار این شیب تغییر می یابد. همچنین ماشین آلات مورد استفاده نباید در مناطقی همچون فاصله ۲ متری لبه ساختمان، محدوده یک متری بازشوهای کف و همین طور قسمت های پیش آمده ساختمان و کنسول جا به جا شوند.

بالا بردن تجهیزات به منظور عملیات تخریب

به منظور آغاز عملیات تخریب در ابتدا ایوان ها، سایبان ها، بالکن ها و تیرهای پیش آمده تخریب می گردند. برای تخریب ایمن بالکن های پیش آمده و ایوان ها، در زیر این اجزای سازه ای، سازه های تکیه گاهی و سکوهای محافظ ایجاد می شود. به منظور تخریب عناصر سازه ای ساختمان در ابتدا دال ها و به دنبال آن تیرهای ثانویه تخریب می گردند. سپس تیرهای اصلی تخریب شده و پس از آن ستون ها به صورت کنترل شده تخریب می شوند. در واقع تخریب دال کف از میانه آغاز شده و تا ستون ها ادامه می یابد.

تخریب مکانیکی ساختمان به روش بالا به پایین

تخریب مکانیکی ساختمان به روش برش اره ای

از این روش زمانی استفاده می گردد که نیاز به تغییر نقشه های معماری و یا تغییر جهت عبور لوله ها و کانال های ساختمان همراه با دقت بالا و کاهش سر و صدا و لرزه باشد. بدین منظور در ابتدا محل برش را با استفاده از قلم گچی یا ماژیکی مشخص نموده و سپس اقدام به برش بتن با تجهیزات مناسب می نمایند. تجهیزات مورد استفاده در روش برش اره ای باید تیز و برنده باشند تا بتوانند علاوه بر برش بتن میلگرد درون آن را نیز برش بزنند. بدین منظور برای برش های کم عمق (کمتر از ۴ اینچ) و در مقیاس کوچک از دستگاه فرز و تیغه الماس (تیغه الماس متخلخل، سگمنتال، توربو و ...) استفاده می شود. در این روش به منظور کاهش گرد و غبار ناشی از برش، در صورت عدم وجود خطر ریزش آب بر روی فرز، می توان به منظور کاهش گرد و غبار از اسپری آب بر روی تیغه الماس و محل برش استفاده نمود. 

در برش های عمیق تر (بیشتر از ۴ اینچ) و مقیاس بزرگتر، باید از اره بتن مرطوب و تیغ اره بتنی الماسه لیزری استفاده شود. همچنین می توان از کرگیری (مغزه گیری) سوراخ هایی به شکل استوانه به منظور عبور کابل های برق، لوله های آب و گاز و ... استفاده نمود. علاوه بر این در مکان هایی که امکان استفاده از سایر تجهیزات برش نمی باشد، می توان از کرگیری پیوسته برای ایجاد برش مورد نظر استفاده کرد.

برش اره ای

روش دریل کردن

از روش دریل کردن علاوه بر تخریب ساختمان به منظور سوراخ کردن نیز استفاده می گردد. در این روش با استفاده از تکنیک دریل کردن، قطعات بتنی با استفاده از مته های الماسه بریده می شوند. این بتن کن ها به دو دسته ۴ شیار و ۵ شیار دسته بندی می شوند. فواصل سوراخ های ایجاد شده در بتن به ضخامت بتن، فواصل میلگردها، ابعاد قطعه مورد برش و ... وابسته است.

روش دریل کردن

استفاده از ماشین آلات و تجهیزات روبوتیک

این ماشین آلات به شکل خاص طراحی شده و غالبا در تخریب اجزای سازه ای کوچکتر همچون راه پله، دیوار برشی، جان پناه ها، مخازن، سیلوها و ... مورد استفاده قرار می گیرند.

استفاده از ماشین آلات و تجهیزات روبوتیک در تخریب

تخریب به روش انفجار

علاوه بر تخریب دستی و مکانیکی می توان از روش انفجار نیز به منظور تخریب ساختمان استفاده نمود. در تخریب به روش انفجار در ابتدا به منظور پیش بینی نحوه انفجار ، توسط نرم افزارهایی اقدام به آنالیز سازه نموده و پس از آن مواد منفجره (معمولا دینامیت) در مکان های تعیین شده قرار داده می شود و تخریب انجام می گردد. در برخی موارد حتی نیاز به مدلسازی سه بعدی سازه ها نیز می باشد. این روش غالبا در سازه هایی همچون برج ها، سیلو ها، پل ها و سوله ها مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش اگر تخریب به سمت خاصی مد نظر باشد باید ابتدا ستون های آن سمت تخریب گردند و اگر تخریب ساختمان بر روی قاعده خود و به صورت داخلی مد نظر باشد غالبا در ابتدا ستون های میانی و چند ثانیه پس از آن ستون های کناری حذف می شوند. از مزایای تخریب به روش انفجار می توان به مواردی همچون هزینه کم و سرعت عمل بالا اشاره نمود. اما در مقابل دارای معایبی از قبیل انتشار مقدار زیادی گرد و غبار، ایجاد آلودگی صوتی فراوان، امکان خرد شدگی و پرتاب اجزای سازه و همچنین خطرات استفاده از مواد منفجره می باشد.

هزینه تخریب مکانیکی ساختمان

عوامل متعددی از جمله تعداد طبقات، متراژ ساختمان، نوع اسکلت سازه، نوع ماشین آلات و تجهیزات مورد استفاده (بیل مکانیکی، لودر، کامیون و ...)، قدمت و استحکام ساختمان و ... بر هزینه تخریب مکانیکی ساختمان تاثیرگذار می باشند. بدیهی است که با تغییر هر یک از این عوامل موثر، هزینه تخریب ساختمان نیز تغییر می یابد.