بازرس جوش

جوشکاری (Welding) یکی از روش های ساخت و ساز است که به منظور اتصال دائمی موادی از قبیل فلز ، سرامیک ، پلیمر و کامپوزیت به یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرد. این کار معمولاً از طریق ایجاد دمای بالا و ذوب ماده و نهایتا سرد کردن برای تشکیل جوش انجام می‌ شود. چنانچه زندگی روزمره خود را بنگریم، می بینیم که ابزار و اشیای مختلف از قبیل وسایل منزل ، وسایل نقلیه ، ساختمان ها ، ابزار آلات صنعتی و... همگی به نوعی از صنعت جوشکاری بهره می برند.

می توان گفت صنعت جوشکاری و به تبع آن فعالین این عرصه، از جمله افراد جوشکار و ناظر یا همان بازرس جوش ( Welding Inspector ) ، یکی از عوامل موثر بر باقی صنایع و در کل پیشرفت صنعتی دنیا بوده و هست. از این جهت، لزوم استخدام بازرس جوش و به کارگیری وی کاملا مشخص و مبرهن است. امروزه جوشکاری نه تنها در محیط های مرسوم و مورد انتظار از قبیل کارگاه های ساختمانی ، بلکه در عمق اقیانوس ها و حتی فضا (البته با رویه های متفاوت) انجام می پذیرد.

بازرسان جوش در 7 گروه، دسته بندی می شوند که عبارتند از: بازرس كد ، بازرس نماينده دولت ، بازرس خريدار ، مشتری يا كارفرما ، بازرس كارخانه ، سازنده يا پيمانكار ، بازرس نماینده مهندس معمار ، بازرس يا متخصص آزمايش های مخرب و بازرس يا متخصص آزمايش های غيرمخرب. در ادامه به تعریف حیطه شغلی و وظایف یک بازرس جوش پرداخته می شود.

بازرس جوش

بازرس جوش کیست؟

منظور از بازرسی جوش ، عملیاتی است که به منظور کنترل کیفیت فرآیندهای جوشکاری و همچنین قطعات جوش داده شده اجرا می شوند. یکی از اصلی ترین دلایل بازرسی و کنترل جوش ، تعیین کیفیت جوش و اتصالات جوشکاری شده برای کاربرد مورد نظر می باشد. این ارزیابی توسط آیین نامه ها و استانداردهایی انجام می شود که به این منظور، تدوین گشته و توسعه داده شده اند. در این رابطه صنایع مختلف، استانداردهای گوناگونی دارند که بسته به کاربرد قطعه جوشکاری شده، بایستی استاندارد متناسب با آن را انتخاب نمود.

عملیات بازرسی جوش به سه دسته عملیات پیش از جوشکاری ، عملیات حین جوشکاری و عملیات پس از جوشکاری تقسیم می شوند. هر کدام از این مراحل بازرسی ، بر اساس استانداردها و پروتکل های از پیش تعیین شده انجام می پذیرند که وظیفه انجام آن ها بر عهده ناظر یا همان بازرس جوش می باشد. در ادامه هر یک از این مراحل و شرح وظایف بازرس جوش طی آن مراحل، توضیح داده خواهد شد.

بازرسی جوش

وظایف بازرس جوش

در اهمیت بازرسی جوشکاری همین بس که چنانچه حتی فقط در صنعت ساخت و ساز به آن بنگریم، می بینیم که بخش بزرگی از خرابی های ساختمان ها در زلزله ها (از جمله زلزله بم، سرپل ذهاب و...)، ناشی از جوشکاری نامناسب و اتصال های کم کیفیت در اسکلت سازه ای ساختمان ها بوده است. به همین منظور و به جهت راهنمایی و پیشگیری از تکرار خرابی ها و خسارات ناشی از اهمال در این بخش، آیین نامه جوشکاری ساختمانی ایران (نشریه 228) تهیه و تدوین شده است. این استاندارد شامل انواع اطلاعات، رویه ها و راهکارهای دقیقی است که خواص یک جوش مناسب، نحوه انجام آن و نهایتا بازرسی از جوش را تشریح می کند. وظایف یک ناظر جوش به طور خلاصه و کلی به شرح زیر می باشد:

بازرس جوش پیش از شروع جوشکاری بایستی از اعتبار گواهینامه های نیروی انسانی حاضر در روند اجرای جوشکاری از جمله جوشکاران ، متصدیان (Operators) دستگاه های جوشکاری و آزمونگران غیرمخرب(NDT Men) ، اطمینان حاصل نماید. ضمنا حصول اطمینان از کیفیت مناسب مصالح جوشکاری از جمله فلزات پایه و مواد مصرفی، استفاده از مشخصات رویه جوشکاری (WPS) و رعایت دیگر ضوابط مندرج در آیین نامه های مرتبط، الزامی است.

در حین جوشکاری ، بازرس جوش می بایست از اجرای صحیح پیش گرمایش و دمای پیش گرم ، رعایت دمای بین پاسی ، تمیزکاری و شکل دهی پاس جوش های ایجاد شده، شیارزنی پشت جوش ، ترتیب و توالی جوشکاری ، بازپخت کافی مواد مصرفی جوشکاری و استفاده صحیح از آنها، کنترل اعوجاج های شکل گرفته ناشی از جوشکاری و نهایتا انجام آزمون های میان فرآیندی اطمینان حاصل نماید.

در گام آخر، بازرس جوش پس از جوشکاری می بایست بازرسی چشمی (VI) ، آزمون های غیرمخرب (NDT) ، آزمون های مخرب (DT) ، بررسی صحت شکل و ابعاد جوش ، عملیات پس گرمایی و تهیه گزارش و ثبت تمامی این مراحل را انجام دهد.