اجرای خرپا

خرپا سقف شیروانی سازه ای فلزی یا چوبی است که بار سقف را تحمل می کند. این سازه غالبا به صورت مثلثی ساخته می شود. اجرای خرپا سقف شیروانی از مهم ترین مراحل اجرای این سقف می باشد و باید به نحوی اجرا گردد که بتواند استحکام سازه را تامین کند. اجرای خرپا ، امکان پیاده سازی پوشش سقف را فراهم می نماید. از دیگر کاربردهای آن می توان به تسهیل زهکشی طبیعی آب باران و جلوگیری از تجمع برف اشاره نمود.

هزینه اجرای خرپا

نوع خرپا از نظر فلزی یا چوبی بودن یکی از عوامل موثر بر هزینه اجرای خرپا می باشد. غالبا هزینه اجرای خرپای فلزی بیشتر از چوبی است. عامل دیگر، متراژ سقف می باشد. با افزایش متراژ، متریال بیشتری برای اجرا مورد نیاز بوده و هزینه تامین مصالح افزایش می یابد. دستمزد استادکار نیز بر روی هزینه های تمام شده تاثیرگذار است.

انواع خرپا سقف شیروانی

 با توجه به طراحی سقف، خرپا به صورت تک شیب ، دوشیب ، چهار شیب و ... ساخته و اجرا می شود. خرپای تک شیب به صورت یک مثلث قائم الزاویه دیده می شود. شیب آن به یک سمت بوده و آب را به پایین هدایت می کند. اجرای خرپای دو شیب غالبا به صورت مثلث متساوی الاضلاع یا متساوی الساقین است و نسبت به نوع تک شیب ارتفاع کمتری دارد. قاعده این خرپا بر روی ستون ها نصب می شود. آب روی سقف از دو طرف با پایین هدایت می شود.

 خرپای چوبی

نحوه اجرای خرپا

برای اجرای خرپا سقف شیروانی ، ابتدا بلندترین دهانه سقف اجرا گردیده و سپس اعضای فرعی به عضو اصلی متصل می گردند و موجب تشکیل خرپا می شوند. برای اجرای خرپا سقف شیروانی غالبا از پروفیل ۴۰×۶۰ یا ۸۰×۴۰ استفاده می شود. فاصله این پروفیل های فرعی از هم وابسته به طول پروفیل ها، میزان نیروی وارد به سقف و نیز نوع پوشش سقف شیروانی می باشد. از مهم ترین نکات قابل توجه در این مرحله، شیب سقف می باشد که در اتصال اعضای خرپا باید به آن توجه نمود.

همان طور که پیشتر نیز ذکر گردید، اجرای خرپا سقف شیروانی به دو صورت چوبی و فلزی امکان پذیر است. از جمله مزیت های خرپای فلزی نسبت به نوع چوبی، قدرت، دوام، ایمنی و انعطاف پذیری بالای آن می باشد. در مقابل نسبت به خرپای چوبی ، قیمت بیشتری دارند. به منظور حفظ دوام خرپای فلزی و جلوگیری از زنگ زدگی آن، این نوع خرپاها نیاز به نگهداری (مثل رنگ آمیزی پیش از نصب خرپا) دارند. همچنین فلز تحمل گرمای کمتری نسبت به چوب دارد و در دماهای بسیار بالا موجب آسیب به سقف می گردد.

اجرای خرپا

خرپاهای چوبی تنوع بیشتری داشته و سازگاری بیشتری با سازه های دیگر از جمله تیرهای فلزی دارند. علاوه بر این چوب موجب جذب کربن و آزادسازی اکسیژن می گردد و ضمن مصرف انرژی کمتر در مقایسه با سایر مواد، تصفیه هوای محیط را نیز در پی دارد. همچنین اجرای خرپاهای چوبی نیاز به ماشین آلات و تجهیزات سنگین ندارد و سبب کاهش زمان اجرای سقف شیروانی می گردد. یکی دیگر از مزیت های خرپای چوبی تولید زباله کمتر و نیاز به تمیزکاری کمتر در محل پروژه می باشد. از طرفی دیگر، خرپاهای چوبی نسبت به خرپاهای فلزی گرما را به مدت بیشتری در خود نگه می دارند و این موضوع سبب کاهش مصرف انرژی به ویژه در فصول سرد سال می گردد.

ضوابط آیین نامه ای اجرای خرپا

بر اساس بند ۸-۶-۵-۸-۲ مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان ، سقف شیب دار متشکل از خرپا ، تیرچه های فرعی و پوشش مناسب روی تیرچه های فرعی می باشد و رعایت ضوابط زیر در مورد آن الزامی است:

• حداکثر فاصله خرپاها از یکدیگر ۴/۵ متر می باشد.
• خرپاهای چوبی شامل اعضای فوقانی، تحتانی و اعضای مورب و یا قائم متصل کننده اعضای فوقانی و تحتانی می باشند.
• در اجرای خرپای چوبی ، اعضای فوقانی و تحتانی خرپاها باید از چوب های با قطر حداقل ۸۰ میلی متر باشد.
• اعضای مورب یا قائم باید از چوب های با قطر حداقل ۵۰ میلی متر و طول حداکثر ۱/۲ متر باشد.
• فاصله مرکز به مرکز تقاطع های موجود روی اعضای فوقانی و تحتانی حداکثر ۱/۲ متر باشد.
• در اجرای خرپا ، اعضای مورب باید به طور مناسبی به اعضای فوقانی و تحتانی متصل شوند. همواره باید امتداد تمام اعضا در یک محل اتصال از یک نقطه به نام مفصل بگذرد.
• تیرچه ها باید به نحو مناسبی به اعضای فوقانی متصل شوند.
• فاصله محور به محور تیرچه ها نباید بیشتر از ۶۰۰ میلی متر باشد.
• در اجرای خرپا سقف شیروانی ، حداقل قطر تیرچه ها بر اساس جدول زیر بدست می آید:

لازم به ذکر است که برای پوشش فلزی اعداد این جدول در عدد ۰/۷۵ ضرب می شوند.

 خرپای فلزی سقف شیروانی