نورپردازی داخلی

نورپردازی داخلی یکی از عوامل مهم در معماری و دکوراسیون ساختمان است. نورپردازی داخلی منزل ، چیدمان درست منابع نوری برای خلق فضای دکوراتیو داخلی دلخواه است. بنابراین بهترین نوع چیدمان، بدون توجه به اصول نورپردازی به چشم نمی آید. طراحی نورپردازی داخلی باعث بهتر دیده شدن دکوراسیون داخلی خواهد شد. امروزه توجه به اصول نورپردازی داخلی ساختمان بسیار رایج شده است و از مهم ترن نکاتی است که هنگام خریداری خانه باید به آن توجه نمود. نورپردازی داخل ساختمان شامل نورپردازی اتاق نشیمن ، نورپردازی آشپزخانه ، نورپردازی اتاق خواب و دیگر فضاهای داخلی منزل است که در صورت اجرای صحیح زیبایی منازل را دو چندان می کند.

هزینه نورپردازی داخلی

طراحی داخلي انتخاب شده، از عوامل اصلی در تعیین هزینه نورپردازی داخلی است. براساس اولویت های مشتری و متناسب با سلیقه آن ها، ابتدا طراحی ساختمان و در نهایت طراحی نورپردازي انجام می شود. بنابراین جدای از نوع لامپ ، چراغ و لوستر خریداری شده برای ساختمان، طراحی نورپردازي در قرارگیری، ترکیب و تعداد لامپ ها تأثیرگذار است. همانطور که پیش تر گفته شد هر بخش از فضای داخلي بایستی متناسب با روشنایی ، لامپ وچراغ مورد نیاز خود را داشته باشد. چراغ ها و لامپ ها دارای طیفی گسترده از رنگ های مختلف بوده که بسته به توازن رنگی مورد نیاز قابل تهیه هستند.

نورپردازی داخلی منزل بخش جدایی ناپذیر از معماری و دکوراسون داخلي است که برای ایجاد روشنایی در محیط است. منظور از نورپردازي داخلي ، طراحی و چیدمان درست منابع نوری به منظور خلق فضای دکوراتیو داخلی دلخواه است. نورپردازی داخل ساختمان نیازمند برنامه ریزی با دقت و مهارت های بسیار بالایی است. چرا که هرقدر طراحی داخلی ، چیدمان وسایل و انتخاب مبلمان ، به خوبی و زیبایی انجام شود، در صورتی که اصول نورپردازي ساختمان رعایت نشود، سایر ابعاد طراحی داخلي به چشم نمی آیند.

علاوه بر آن، دکوراسیون داخلي و المان های قرار گرفته در فضا نیز از عوامل تعیین کننده در هزینه نورپردازی داخلی است. چرا که وجود تابلوهای مختلف و مجسمه در هر نقطه از فضا، استفاده از لامپ هایی با تابش نقطه ای و میز توالت، میز مطالعه و غیره، استفاده از لامپ های متمرکز را براساس اولویت مشتری به دنبال دارد. لازم به ذکر است که صرفه جویی در هزینه و مقدار انرژی مصرفی نیز از دیگر عوامل مهم و تأثیرگذار در انتخاب لامپ ها است، به طوری که استفاده از لامپ های فشرده و استاندارد فلورسنت در اکثر موارد در اولویت است.

انواع نورپردازی داخلی ساختمان مسکونی

یک ساختمان از فضاهای مختلفی مانند اتاق نشیمن، راه رو ها، آشپزخانه و غیره تشکیل شده است که اجرای نورپردازی داخلی هر یک از آن ها متناسب با کاربرد و نوع فعالیت انجام شده در آن ها انجام می شود. انتخاب چراغ ها و لامپ ها بایستی به نحوی باشد که شدت روشنایی مورد نیاز هر فضا متناسب با استانداردهای موجود در طراحی روشنایی رعایت شود. انواع نورپردازی داخلی منزل بر اساس کابرد فضای مورد نظر در محیط انجام می شود. چرا که نور در محیط های مختلف مانند آشپزخانه ، نورپردازی پذیرایی و غیره تأثیر متفاوتی دارد. در ادامه به بررسی اصول نورپردازی داخلی ساختمان در هر یک از فضاها پرداخته می شود. 

نورپردازی اتاق نشیمن

در اجرای نورپردازی داخل ساختمان ، اتاق نشیمن باید به نحوی باشد که حداقل نور عمومی مورد نیاز برای انجام فعالیت های روزمره ساکنین فراهم شود، بنابراین وجود روشنایی عمومی امری ضروری در طراحی نورپردازی داخلی اتاق نشیمن است. علاوه بر آن، استفاده از نورهای دکوراتیو مانند لوستر، آباژور و غیره می تواند در دکوراسیون داخلی فضا مؤثر باشد. در کل در طراحی نورپردازی اتاق نشیمن می توان متناسب با المان های موجود در در فضا می توان از پنجره ، نورگیر و یا درهای شیشه ای برای نور طبیعی و یا چراغ های بزرگ، چراغ های کف اتاق، چراغ رومیزی و خطی در طراحی نورپردازی اتاق نشیمن استفاده کرد.

در طراحی نورپردازی اتاق نشیمن علاوه بر کاربردی بودن ، باید زیبایی دکوراسیون نیز در نظر گرفته شود. برای این منظور لازم است ترکیبی از نورپردازی داخلی فراگیر و تأکیدی به کار برده شود. آویختن یک لوستر با طراحی کلاسیک یا چند آویز با طراحی مدرن در پذیرایی، می‌تواند روشنایی عمومی لازم را برای نورپردازی پذیرایی فراهم کند. با استفاد از چراغ‌های رومیزی و دیواری نیز می‌توان بر زیبایی دکورهای پذیرایی و معماری آن تأکید بیشتر داشت. همچنین می‌توان با استفاده از منابع نور متمرکز مانند آباژور ، فضایی را برای انجام اموری مثل مطالعه در قسمتی از پذیرایی ایجاد کرد.

نورپردازی اتاق خواب

اولین اصل در نورپردازی اتاق خواب ، ایجاد روشنایی عمومی برای انجام امور روزمره است.  برای ایجاد این کار، می‌توان از لوستر و یا نور طبیعی پنجره‌ ها استفاده کرد. در صورت نیاز به نور برای فعالیت های دیگری مانند مطالعه و یا میز آرایش، می توان از نورپردازي متمرکز استفاده نمود. در صورت وجود المان های دکوراتیو در اتاق می توان از نور تأکیدی برای نورپردازی داخلی اتاق خواب استفاده کرد. وجود پنجره های بزرگ علاوه بر ایجاد منبع نور طبیعی ، فضای مناسبی را برای تهویه هوا ایجاد می کنند. سطح شدت روشنایی مورد نیاز اتاق خواب بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ لوکس است.

نورپردازی آشپزخانه

با توجه به حجم فعالیت ها و مدت زمان حضور افراد در آشپزخانه، نورپردازی داخلی این فضا از اهمیت زیادی برخوردار است. برای ایجاد روشنایی عمومی می توان از لوستر و یا چراغ های آویز بزرگ در سقف و یا پنجره های بزرگ و نورگیر برای ایجاد نور پردازی طبیعی استفاده کرد. به طوری که شدت روشنایی نهایی بین ۳۰۰ تا ۷۵۰ لوکس باشد. علاوه بر آن می توان از نورپردازي متمرکز در قسمت های مختلف مانند داخل کابینت ها، سینک ظرفشویی و... استفاده کرد.

نورپردازی سرویس بهداشتی

رعایت اصول در نورپردازی داخلی سرویس بهداشتی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. برای روشنایی بیشتر روشویی و دیواری که آینه بر روی آن نصب شده است، می‌توان از لامپ‌های دیواری ضد آب استفاده کرد. همچنین برای روشنایی عمومی می توان از لامپ های سقفی ضد آب استفاده کرد. اجرای نورپردازی سرویس بهداشتی باید به نحوی انجام شود که شدت روشنایی فضا در نهایت بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ لوکس باشد.

نورپردازی اتاق کار

در اجرای نورپردازی داخلی اتاق کار آن چه که بیش تر از هر چیز دیگری اهمیت دارد، تأمین شدت روشنایی مورد نیاز برای پرداختن به کارها است. بنابراین نوع چراغ و لامپ بایستی با شدت تابش مناسب انتخاب شوند. وجود پنجره های بزرگ در اتاق کار باعث ایجاد منبع نور طبیعی است، اما این نور تنها در ساعات مشخصی از شبانه روز در دسترس است. بنابراین برای رسیدن به شدت روشنایی دائمی ۵۰۰ لوکس بایستی از منابع نوری مانند چراغ های سقفی ، پنل ها و چراغ های رومیزی در نورپردازی داخلی دفتر کار استفاده شود.

نورپردازی داخلی راهرو و راه پله

راه پله از عناصر مهم زیبایی در دکوراسیون داخلی ساختمان است که می توان برای ایجاد فضایی متفاوت و خاص در راه پله منزل ، از طراحی نورپردازي پله استفاده کرد. نورپردازی راه پله و راه رو علاوه بر افزایش امنیت ساکنین در رفت و آمد، می تواند در طراحی نورپردازی فضای ساختمان بسیار مؤثر باشد. برای نورپردازی داخلی پله ها در منزل می توان از نورپردازی دیوارهای مجاور پله ها به وسیله لامپ های کوچک، چراغ های دیوارکوب یا لوسترهای آویز استفاده نمود. علاوه بر روش های مذکور، برای طراحی نورپردازي راه پله می توان از نرده راه پله به همراه نورهای تأکیدی و یا چراغ های نصب شده در زیر پله برای استفاده از آن فضا در نورپردازی داخلی کمک گرفت.

نورپردازی راهرو نیز از عوامل تأثیرگذار در طراحی نورپردازی داخلی است که تأثیر چشم گیری بر طراحی داخلی ساختمان دارد. متناسب با عرض راه رو، نوع نور مورد استفاده برای طراحی نورپردازي آن متفاوت است. در صورت طویل بودن راه رو ، لامپ های سقفی با چیدمان و در صورت کوتاه بودن، لوستر سقفی در سایز مورد نظر می توانند انتخاب مناسبی باشند. انتخاب لامپ باید به گونه ای باشد که شدت روشنایی راه رو بین ۵۰ تا ۱۰۰ لوکس باشد.

انواع نور در نورپردازی داخلی

منبع نور مورد نیاز در طراحی داخلی به دو صورت طبیعی و مصنوعی است که متناسب با کارایی بخش های مختلف فضا، کاربرد متفاوتی دارد. در اجرای نورپردازی داخلی با توجه به محل قرارگیری المان های مختلف ساختمان سازی و مشخص شدن منابع نور طبیعی، منابع نور مصنوعی مشخص می شوند.

نور طبیعی

نور خورشید تابیده شده از پنجره و یا نورگیرها به داخل فضای ساختمان، منبع نور طبیعی در اجرای نورپردازی داخلی در نظر گرفته می شود. این مرحله از نورپردازی به دلیل دخیل بودن عوامل ساختمان سازی در حیطه طراحی روشنایی نیست به همین دلیل تنها در انتخاب منابع نور مصنوعی برای طراحی نورپردازی داخلی تأثیرگذار است.

نور مصنوعی

علاوه بر عدم امکان استفاده از نور خورشید در طول شب، امکان استفاده از آن در تمامی فضای ساختمان وجود ندارد. بنابراین استفاده از انواع منابع نور مصنوعی در اجرای نورپردازی داخلی ضرورت می یابد. انواع نورپردازی مصنوعی مانند نورپردازی عمومی ، نورپردازی متمرکز و تأکیدی ، برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع نور ، معمولاً به وسیله انواع هالوژن ها ، دیوارکوب ها ، کریستال های نوری ، لوسترها و غیره  برای نورپردازي عمومی، تاکیدی و دکوراتیو، تأمین می شود.

اجرای نورپردازی داخل ساختمان به صورت عمومی برای روشنایی کلی فضا و پرداختن به فعالیت های متداول ساکنین با استفاده از انواع هالوژن های سقفی توکار، دیوارکوب ها و یا لوستر انجام می شود. در حالی که اجرای نورپردازی داخلی متمرکز و تأکیدی برای کاربردهای خاصی مثل ایجاد فضای دکوراتیو، مطالعه و میز توالت و آینه ها با استفاده از لامپ های هالوژن آباژور و غیره انجام می شوند.

انواع نورپردازی داخل ساختمان

بعد از آشنایی با انواع نور در داخل ساختمان به سراغ معرفی انواع مدل های نورپردازی می رویم. در ادامه انواع طراحی نورپردازی داخلی ساختمان مسکونی نام برده شده اند.

نورپردازی عمومی و فراگیر

برای پخش یکنواخت نور در محیط و پرداختن به فعالیت های مختلف با ایمنی کافی، از این نوع نورها در نورپردازی داخلی استفاده می شود. این نورپردازي برای برجسته سازی اشیا نبوده و تنها برای روشن سازی فضا کاربرد دارد. تابش ملایم مورد نیاز این نوع نورپردازي با استفاده از هالوژن توکار سقفی ، لامپ توکار، دیوارکوب و یا لوستر و آویز سقفی برای سقف های بلند قابل تأمین است.

نورپردازی متمرکز

نورپردازي متمرکز، کوچک تر و متمرکزتر از نوع عمومی است که برای انجام کارهای خاص مانند مطالعه، نوشتن، آشپزی و غیره کاربرد دارد. این نوع نور در نورپردازی داخلی با استفاده از انواع چراغ رومیزی و آباژور یا چراغ‌های زیر کابینت و میز توالت و چراغ میز ناهارخوری حاصل می شود.

نورپردازی تأکیدی

نورپردازی داخلی تأکیدی برای برجسته سازی و نمایش اهمیت اجسام مختلف مانند مجسمه، تابلو فرش، تابلو نقاشی و غیره کاربرد دارد که تنها نقطه مشخصی از فضا را ، به صورت نقطه ای روشن می کند. در واقع با استفاده از این نور می توان یک فضای فاقد اهمیت و ساده از نظر بصری را به فضایی جذاب و زیبا تبدیل کرد. می توان از نورهای نقطه ای مثل هالوژن برای نوردهی تأکیدی روی دیوار و یا انواع مختلفی از هالوژن به همراه انواع قاب هالوژن برای روشنایی تمام یک دیوار در نورپردازی داخلی استفاده کرد.

انواع چراغ در نورپردازی داخلی

شدت روشنایی، رنگ و مصرف انرژی هر لامپ از عوامل تعیین کننده در انتخاب آن ها است. هر لامپ دارای شدت روشنایی متفاوتی است که بسته به محل مورد استفاده انتخاب می شود. توازن رنگ های سرد و گرم مورد استفاده در اجرای نورپردازی داخلی بسیار حائز اهمیت است چرا که استفاده از نور سفید و یا زرد به تنهایی باعث کسل کنندگی فضا می شود. انرژی مصرفی هر لامپ از ویژگی هایی است که در بسیاری از موارد بر دو ویژگی دیگر غالب است چرا که استفاده از لامپ های کم مصرف تا حد زیادی هزینه های مصرف برق را کاهش می دهند.

انتخاب نورپردازی داخلی مناسب، باعث رسیدن به ترکیبی منطقی در طراحی داخلی می شود. پیش از طراحی نورپردازي فضا باید به طیف رنگ گرم یا سرد هر نوع لامپی توجه شود. متناسب با مواد شیمیایی موجود در هر یک از این لامپ‌ها ، سایه‌های مختلفی با رنگ های قرمز، زرد و آبی ایجاد می شود. برای مثال، بخار سدیم رنگ زردتر و نارنجی‌تری نسبت به بخار جیوه دارد. برای ایجاد رنگ های گرم ، لامپ های رشته ای به دلیل شباهت به رنگ خورشید ارجحیت دارند.

لامپ های فلورسنت (مهتابی) دارای سایه‌هایی از رنگ های سبز و آبی هستند. با وجود کسل کنندگی این طیف رنگی از نظر میزان مصرف انرژی به‌صرفه هستند. با این حال، توجه به توازن رنگ لامپ ها متناسب با محیط، در نورپردازی داخلی بسیار اهمیت دارد. لامپ‌های LED به خاطر ویژگی هایی مانند کم بودن مصرف برق، تنوع در طیف رنگ و داشتن عمر طولانی، دارای طرفداران زیادی هستند.

شدت نور مورد استفاده نیز از دیگر عوامل مهم انتخاب چراغ ها در نورپردازی داخلی است؛ چرا که رنگ های تیره نور زیادی را به خود جذب می کنند و فضا کوچکتر از متراژ واقعی به نظر می رسد. اما ترکیب نور با رنگ های روشن ،  توهم بزرگی فضا را ایجاد می کند. علاوه بر آن، توجه به نورگیر بودن فضای طراحی می تواند در انتخاب لامپ بسیار مفید باشد. در صورتی که روشنایی طبیعی موجود نباشد، چراغ های هالوژن دیواری ، آینه های بزرگ و چراغ آویز سقف ، اتاق را پرنور و بزرگ تر نشان می دهند.

طراحی نقشه روشنایی برای انواع نورپردازی داخلی

پیش از شروع فرایند ساخت یک ساختمان ، نقشه های تاسیسات و روشنایی بایستی براساس استاندارد طراحی و تائید شوند. برق کار ساختمان متناسب با نقشه های مذکور، برقکاری ساختمان را در فضاهای مختلف انجام می دهد و نورپردازی داخلی را اجرا می کند. آن چه که بیش از هر چیزی در این طراحی بایستی مورد توجه قرار گیرد، شدت روشنایی هر فضا براساس استانداردها است.

شدت روشنایی در استانداردهای ایران براساس سیستم رایج اندازه گیری لوکس (Lux) سنجیده می شود. یک لوکس برابر با میزان تابش نور از فاصله یک متری به سطحی برابر یک متر مربع است. با این حال وجود قابلیت هایی مانند دیم و کلید های دیمر، این امکان را برای نورپردازی داخلی فراهم می کند که شدت روشنایی قابل تنظیم و تغییر به مقدار دلخواه باشد.