طراحی معماری مدرسه

معماری در مدرسه نقش مؤثری در آموزش فرزندان کشور دارد چیزی که مهم است از طراحی معماری مدرسه چه میخواهیم.یکی از عوامل مؤثر تربیتی در آموزش و پرورش نوین، چگونگی معماری فضای مدرسه و شناخت ضوابط طراحی مدرسه است.

تجربه های نوین معماری در کشور های مختلف جهان عموما در آزاد سازی استعداد نهفتۀ دانش آموزان تکیه میکنند و با خلق فضای فیزیکی مناسب در مدرسه ها در پی آنند که(مدرسه زندان نباشد ) زیبا ترین لحظه اش خوردن زنگ آخر، فرار بچه ها به بیرون از مدرسه و رهایی از آن نباشد.

طراحی معماری مدرسه زیبا و سر سبز، یادگیری را آسان کرده، نشاط و شادابی را برای کودکان به ارمغان می اورد و متقابلا مدرسه نامناسب و کثیف، تنگ و تاریک، خشک و بی روح، خمودگی و کسالت و افسردگی برای دانش آموزان به همراه دارد و برای میزان یادگیری و حضور فعال و با نشاط آنان در مدرسه تاثیر منفی می گذارد.

اغلب موارد برای معماران، طراحی معماری مدرسه ساختار پیچیده ای برای طراحی دارد. باید فضاهای مختلف برای آموزش طراحی و اجرا شود مانند: کلاس های درسی، آزمایشگاه، کتابخانه، سرویس بهداشتی، محوطه ورزش، سالن اجتماعات و دیگر موارد، اما بزرگترین چالش در طراحی معماری مدرسه، ایجاد فضایی مناسب برای پرورش فکری و رشد همه جانبه و تاثیر مثبت در روند زندگی دانش آموزان است. طراحی محیط مناسب برای آموزش دانش آموزان که بتواند در روند تحصیل اثر مثبت داشته باشد دارای اصول و مبانی خاص خود است.

معیارهایی برای طراحی معماری مدرسه

تغییر در معماری مدارس آینده امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. برای این منظور معیارها و مصداق‌های گوناگونی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. برخی از این معیارها شامل مؤلفه‌هایی است مانند:

مدرسه به مثابه خانه: طراحی معماری مدرسه باید به گونه‌‌ای باشد که بچه‌ها به مانند خانه نسبت به آن حس تعلق داشته باشند. استفاده از مبلمان غیر رسمی (مانند استفاده از قالی) و یا فضاهایی مانند نشیمن در کنار دیگر فضاهای مدرسه می‌تواند به این امر کمک کند.

ساختمان مدرسه به‌عنوان ابزار یادگیری: طراحی معماری مدرسه باید به گونه‌ای باشد که خود به بچه‌ها آموزش دهد. استفاده از پنل‌های خورشیدی برای گرم کردن آبی که بچه‌ها استفاده می‌کنند یا جمع کردن آب باران و استفاده از آن برای آبیاری گیاهان توسط بچه‌ها، به آنها یاد می‌دهد که به طبیعت احترام بگذارند.

توجه به مقیاس بچه‌ها: طراحی معماری مدرسه همچون سرویس‌ها، درها و ارتفاعات سقف باید بر اساس اندازه‌ی اندام بچه‌ها باشد.

توجه به خلوت بچه‌ها: بچه‌ها نیز مانند همه‌ی بزرگ‌ترها به اوقاتی برای خلوت‌کردن نیاز دارند و این یک نیاز حیاتی است که باید به آن توجه کرد، بنابراین ایجاد فضاهایی مانند گوشه‌های دنج و خلوت‌ می‌تواند به این موضوع کمک کند.

رؤیاهای بچه‌ها: بچه‌ها با خاطرات و رؤیاهای خود زندگی می‌کنند و فضاهایی مانند غار، کلبه و آشیانه می‌توانند نمودی از تحقق رؤیاهای آنها در مدرسه باشند.

مدرسه‌ی سالم: طراحی معماری مدرسه باید کاملاً سالم و ایمن باشد. قرار دادن ساختمان روی سکو، استفاده از مصالح مناسب و سالم، پرهیز از مصالحی که گاز رادون تولید می‌کنند (مانند سنگ‌های مرمر، برخی از گرانیت‌ها و آزبست‌ها) و استفاده‌ی حداکثر از فضای سبز و بام‌های ساختمان می‌تواند در این راستا مؤثر باشد. همچنین استفاده از انرژی‌های پاک (مانند نور خورشید و باد) نیز مفید و اثرگذار است.

معماری در خدمت یادگیری: تمامی اجزای طراحی معماری مدرسه باید نقش مؤثری در روند یادگیری داشته باشند. استفاده از کف‌سازی‌هایی که بتواند موضوعاتی را به بچه‌ها یاد دهد، (مانند جدول ضرب) خلاقیتی جذاب تلقی می‌شود.

آموزش مهارت‌های زندگی: مدرسه باید فضاهایی برای مهارت‌های زندگی داشته باشد. طراحی معماری مدرسه با وجود باغچه‌های کوچک در کنار کلاس‌ها یا آشپزخانه‌های کوچک در کلاس‌ها می‌تواند مهارت‌های زندگی را به بچه‌ها بیاموزد.

مدرسه‌ی قابل دسترس برای همه: حذف پله از مدارس (به‌ویژه در مقطع ابتدایی) موضوع مهمی است. ساختمان مدرسه باید برای همه‌ی بچه‌ها (به‌ویژه بچه‌های معلول یا کم‌توان) دارای امکانات دسترسی آسان باشد.

کلاس قابل انعطاف: امروزه ثابت شده است میزهای ردیفی که آموزش یکسانی را به همه می‌دادند، پاسخی غیرقابل قبول در امر یادگیری بوده است، بنابراین کلاس درس باید دارای مبلمان مختلف و انعطاف‌پذیر باشد.

استفاده از بام: در طبقه‌ی بالا و با حفظ اصول ایمنی، با طراحی معماری مدرسه بچه‌ها می‌توانند از بام مدرسه نیز استفاده کنند و از نزدیک با پنل‌های جذب نور خورشید تماس داشته باشند تا مفهوم “ساختمان مدرسه‌: ماشین یادگیری” بیشتر و عمیق‌تر درک شود.