طراحی مجتمع

طراحی مجتمع به ویژه مجتمع مسکونی، به دلیل رشد فرآینده جمعیت و مهاجرت به شهرها، ضرورت خاصی پیدا کرده است. مجموعه های احداث شده از این دست ولو اینکه التیام بخش مشکل مسکن در شهرها هستند، درعمل دارای نقص ها، کاستی ها و ناهنجاری های عدیده ای هستند. برخی از این مجتمع ها، با وجود اینکه از معضلات و چالش های موجود در شهرها می کاهند، اما خود نیز معضلات و تنگناهایی درون شهرها ایجاد کرده اند.

طراحی مجتمع مسکونی

طراحی مجمتع مسکونی با چهار سبک مختلف انجام می شود. مجموعه مولکولی، مجموعه های خطی، مجموعه های حول حیاط مرکزی و فرم های ترکیبی از انواع طراحی معماری مجتمع های مسکونی هستند.

طراحی معماری مجموعه مولکولی

در طراحی مجتمع از نوع مجموعه مولکولی، در تمامی بناهای مولکولی، روشنایی و تهویه مطلوب امکان پذیر است. قابلیت انطباق و سازش آن ها با اندازه و اشکال مختلف سایت، نیز مطلوب است. فضاهای باز آن ها دارای یک کیفیت پوسته از است. مجموعه این بناها محصوریت کمی ایجاد می کنند. این تیپ از تمامی تیپ های ساختمانی روی هم رفته، نامناسب ترین نوع از جهت “فضاهای شهری” متمرکز و محصور است.

طراحی معماری مجموعه های خطی

طراحی مجتمع با مجموعه های خطی، تراکم نسبتا زیادی را در خود جای می دهند. به علت وجود حداقل فاصله، بین نماهای بلند آن، دارای مشکلات و مضرات زیادی از لحاظ آلودگی صوتی، خصوصا در فضای باز هستند. این معایب در خانه های تک خانوار ردیفی تشدید می شود. زیرا احتمال اینکه همسایه ها از داخل منازل همدیگر را ببینند افزایش می یابد. در صورتی که آپارتمان ها در ساختمان های خطی به طور صحیحی طراحی شده باشند، این تیپ سودمند و با صرفه است. این تیپ در مقایسه با مجموعه های حول حیاط مرکزی دارای پویایی بیشتری است.

طراحی معماری مجموعه های حول حیاط مرکزی

در طراحی مجتمع با تیپ حیاط مرکزی، تمامی مجموعه های حول حیاط مرکزی با فضاهای بازی که به وضوح مشخص شده اند و به منظور استفاده گروه خاصی می باشند (بر خلاف سایر اشکال ساختمانی) متمایز می شوند. طراحی این تیپ مجتمع ها، هنگامی که از حداکثر تراکم ممکن پرهیز شده باشد و حیاط ها به اندازه کافی بزرگ باشند، مجموعه های مسکونی بسیار مناسب و مطلوبی هستند. از نظر ایجاد روحیه همسایگی و کنترل شرایط اقلیمی نیز نسبت به سایر تیپ ها ارجحیت دارند.

طراحی معماری فرم های ترکیبی

در طراحی مجتمع می توانیم فرم های مختلف ساختمان را با هم ترکیب کنیم تا بازدهی این بناها را در طراحی شهری نیز افزایش دهیم. از ترکیب شکل خطی با بناهای حول حیاط مرکزی، می توان مجموعه های مسکونی مطلوبی طراحی نمود.

پس از بررسی چهار تیپ اشکال ساختمانی و مجموعه های مسکونی ، می توان جهت کاهش مشکلات و معایب هرگونه و تکمیل و بهره وری از مزایای هرکدام به منظور افزایش کاربری آن ها، طرحی به صورت ترکیبی از انواع گونه ها ارائه داد و به نمونه ای با ارزش و رضایت بخش دست یافت.

ضوابط طراحی معماری مجتمع مسکونی

در طراحی مجتمع از لحاظ طراحی معماری، نیاز است برخی ضوابط به خوبی رعایت شوند.

• حفظ هویت بومی، ایرانی، اسلامی و توجه به ویژگی‌های اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی و مقیاس انسانی در طراحی فضاها و بناهای مسکونی
• توجه به عوامل اقلیمی و محیطی در طراحی مجتمع
• توجه به شیوه سکونت و تطبیق آن با زندگی امروز و نیازهای گوناگون بهره‌برداران متفاوت
• انعطاف‌پذیری عملکردی و ساختمانی در طراحی مجتمع
• ایمن بودن فضای خانه و محیط مسکونی برای تمامی گروه‌های سنی به ویژه کودکان و سالمندان و معلولین
• تامین و طراحی فضاهای عمومی در راستای تقویت روابط اجتماعی و فراهم نمودن زمینه مشارکت
• توجه به ایمنی و امنیت در طراحی با هدف ثانویه صرفه‌جویی اقتصادی
• استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر از طریق جهت‌گیری مناسب ساختمان و توجه به استفاده بهینه از انرژی در طراحی مجتمع
• تاکید بر استحکام بنا در طراحی و انجام محاسبات مبتنی بر مبانی فنی و اقتصادی
• تامین فضاهای سبز و خدماتی – رفاهی در مجتمع‌های مسکونی
• توجه به اصول تنوع فضای زیست شهری، تناسب و… در طراحی ضمن رعایت ضوابط و قوانین شهرسازی و معماری
• تنوع در طراحی از نظر ابعاد، مصالح و نقشه
• تامین فضای باز (عرضه) متناسب با سطح اشتغال و تعداد واحد مسکونی و جمعیت‌پذیری در طراحی مجتمع

طراحی پلان مجتمع مسکونی

در طراحی مجتمع برای طراحی پلان مجتمع مسکونی باید به وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فیزیکی خانوار توجه نمود. پیش از طراحی پلان مجتمع مسکونی، باید دسته بندی فضاها و عرصه بندی انجام شود. برای دسته بندی باید معیارهایی ازجمله الگوهای اقلیمی و فرهنگی را در نظر گرفت.

عرصه زندگی جمعی : فضای نشیمن، آشپزخانه و غذاخوری از عرصه های جمعی خصوصی هستند. این فضاها باید در ارتباط با هم باشند. همچنین باید با فضاهای ورودی و بالکن در ارتباط باشند. آشپزخانه باید در موقعیتی قرار بگیرد که از نور مناسب و تهویه برخوردار باشد.

عرصه عمومی: باقراری ارتباط و معاشرت در این عرصه اتفاق می افتد و شامل اتاق پذیرایی، غذاخوری، ورودی و سرویس بهداشتی مهمان می شود. در خانه هایی با متراژ پایین، نشیمن و پذیرایی یکی می شوند. پذیرایی باید بهترین و مطلوب ترین نوری که ساختمان دریافت میکند را داشته باشد.

عرصه خصوصی: این عرصه آرام ترین بخش خانه است و به طور کامل مستقل از عرصه ی پذیرایی طراحی می شود. این عرصه شامل اتاق خواب ها است که باید به فضاهایی از جمله حمام و سرویس ها دسترسی داشته باشد. برای داشتن کیفیت در این فضاها باید نور مناسب و دید مناسب تامین شود.

طراحی سایت مجتمع مسکونی

در طراحی مجتمع برای طراحی سایت مجتمع مسکونی باید به ضوابط ذیل توحه نمود:

• تنظیم اهداف و سیاست های طراحی کالبدی
• تعیین فضا ها و کاربری های مورد نیاز سایت در طراحی مجتمع
• تعیین ابعاد فضایی
• تصمیم گیری در مورد نسبت بین واحد های مسکونی با ابعاد گوناگون
• تعیین استاندارد های تراکم مسکونی
• گونه بندی طراحی کل یک محله مسکونی
• گونه بندی طراحی کل یک واحد همسایگی
• گونه بندی طرح بن بست
• گونه بندی نحوه اتصال ساختمان ها
• ترکیب گونه بندی معابر و گونه های بلوک شهری در طراحی مجتمع

طراحی نمای مجتمع مسکونی

اولین چیزی که باعث زیبایی یک ساختمان می شود نمای ساختمان است. طراحی نما در طراحی مجتمع بسیار مهم است. در طراحی نما باید دقت شود که نما یک صفحه ی دو بعدی نیست و باید به صورت سه بعدی طراحی شود تا ارتباط بصری ایجاد شود. نماهای ساختمانی عموما به سبک های مختلف و با استفاده از مصالح متنوع اجرا می شود. از عوامل موثر در طراحی نما می توان به کاربری، ضوابط شهرداری و شهرسازی، بافت و اقلیم ، بودجه و سلیقه کارفرما اشاره کرد. سبک های طراحی نما به دو دسته ی کلی نمای مدرن و نمای کلاسیک تقسیم می شوند.

طراحی سردر ورودی مجتمع مسکونی

در طراحی مجتمع ، موقعیت ورودی به یک منطقه مسکونی را می توان قابل مقایسه با آستانه در ورودی یک منزل مسکونی دانست. برای بهتر مشخص کردن ورودی و قرار دادن آن به عنوان نشانی برای جهت یابی، انجام طراحی ویژه برای ورودی مجتمع، ضروری است. اگر اهمیت این معبر ورودی با طراحی ویژه برای بیننده مشخص نشده باشد، چنین به نظر می رسد که خیابان به طور ناگهانی به داخل منطقه مسکونی سقوط کرده است. با باریک تر شدن فضای خیابان در معبر ورودی، وضعیت دروازه برای بیننده القا می شود.