طراحی شهرک

شهرک (به انگلیسی Town) در لغت به معنای شهر کوچک می باشد. امروزه طراحی شهرک ، در محله هایی که به نحوی از محله های دیگر متمایز باشند صورت می پذیرد.
انسان امروز با چالشی به نام ارتباط با طبیعت و محیط زیست خود رودررو است. توسعه پایدار، اهمیت بومگرایی و انرژی پایدار که امروزه در صدر برنامه های معماران و طراحان قرار گرفته است، بعنوان راهکاری برای مواجهه با این مسئله مطرح می شود.

رشد جمعیت و مهاجرت از روستاها به شهرها طی سالیان گذشته علت اصلی توسعه بی رویه و به دنبال آن تراکم بیش از حد در شهرهای بزرگ می باشد؛ لذا ضرورت طراحی شهرک در جوار شهرهای بزرگ با در نظر گرفتن زمینه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی با امکانات رفاهی و خدماتی مطرح گردیده است.

طراحی شهرک ها از نظر کاربردی

طراحی شهرک ها از لحاظ کاربرد آن به دو دسته طراحی شهرک مسکونی و طراحی شهرک صنعتی تقسیم می گردد.

شهرک صنعتی

1. شهرک صنعتی (به انگلیسی Industrial park) به شهرکی گفته می‌شود که شامل تعدادی کارخانه و کارگاه تولیدی می باشد. طراحی شهرک صنعتی با هدف توسعه صنعتی و متمرکز شدن تولیدات صنعتی در خارج از مناطق شهری و در راستای کاهش آلایندگی و کم کردن بار ترافیک مناطق شهری در نظر گرفته شده است.
2. سیلیکون‌ ولی (به انگلیسی Silicon Valley)، به معنی درهٔ سیلیکون، نام منطقه ای در ۷۰ کیلومتری جنوب شرقی سانفرانسیسکو، کالیفرنیا، ایالات متحده آمریکا است. این منطقه نمونه ای از طراحی شهرک با کاربرد اولیه صنعتی می باشد که امروزه تبدیل به مقر اصلی کمپانی هایی تکنولوژی با فناوری های پیشرفته در دنیا گشته است.

شهرک مسکونی

طراحی شهرک با هدف کاربرد مسکونی ، مسئله ای بحث برانگیز بوده است. این طراحی ها به صورت طراحی شهرک ویلایی و طراحی شهرک آپارتمانی صورت می پذیرد. در این مطلب به اصول و ضوابط این نوع از طراحی شهرک پرداخته می شود. 

طراحی شهرک مسکونی با رویکرد پایداری معماری 

طراحی شهرک مسکونی با رویکرد پایداری معماری، طراحی است مردمی با اهمیت دادن به کیفیت فضاهای داخلی ساختمان همانند توجه به طبیعت، نورگیری مناسب فضاها و تهویه مطبوع و… .هدف از پایداری معماری در طراحی شهرک مسکونی تامین نیازهای اساسی، بهبود و ارتقاء سطح زندگی برای ساکنین، حفظ و اراده بهتر اکوسیستم ها و آینده ای امن تر در راستای تحقق برنامه توسعه پایدار صورت میگیرد.

همچنین طراحی شهرک مسکونی نیازمند شناخت کافی از فرهنگ و آداب و رسوم ساکنین آن می باشد. اگر معماری واحد مسکونی با مشخصه های مردم شناختی بیگانه باشد، به تدریج در نیازها و ضرورت های فرهنگی ساکنین تغییر ایجاد خواهد کرد. به بیان دیگر اگر واحد مسکونی با فرهنگ جامعه ساکن آن سازگاری نیابد، در نهایت فرهنگ جامعه ناچار به سازگاری با معماری واحد مسکونی خواهد شد. در غیر این صورت زندگی در تضاد و تزاحم دائم برای ساکنان دشوار خواهد بود.

مراحل طراحی معماری شهرک مسکونی

مراحل طراحی معماری یک شهرک مسکونی مختصراً عبارتند از :

• گردآوری اطلاعات، سیاست ها و اهداف طراحی کالبد شهرک
• مشخص نمودن فضا های مورد نیاز و کاربری آن ها در شهرک
• تعیین نسبت واحد های مسکونی به دیگر واحد ها همچون تجاری و اداری و ...
• مشخص کردن استاندارد های تراکم مسکونی شهرک
• گونه بندی طراحی کل یک محله مسکونی
• گونه بندی نحوه ارتباط ساختمان ها
• گونه بندی معابر

نکات کلیدی طراحی شهرک مسکونی

من جمله ضوابط شهرک مسکونی میتوان به نکات زیر اشاره کرد:

• دسترسی آسان و سریع به مسیر های اصلی
• پیش بینی فضاهای عمومی ورزشی ، تجاری ، اداری ، آموزشی، فرهنگی و مذهبی و …
• فضای مناسب طراحی شهرک با حداکثر فضای سبز 
• محیط آرامش بخش جهت زندگی
• نمای زیبا با نگاه و منظر مناسب هر منطقه
• استفاده از حداکثر نور با طراحی و جهت گیری مناسب ساختمان ها
• رعایت حریم خصوصی ساکنین شهرک با توجه به فرهنگ منطقه
• توجه به اصول طراحی معماری پایدار

اصول چیدمان در طراحی شهرک

چیدمان ساختمان ها در شهرک ها با اشکال متنوعی صورت می پذیرد. از انواع این چیدمان ها می توان به مجموعه های مولکولی، مجموعه های خطی، مجموعه های حول حیاط مرکزی و مجموعه هایی با فرم های ترکیبی اشاره کرد.

اصول کلی طراحی معابر در شهرک مسکونی

قوانینی کلی جهت طراحی معابر در شهرک های مسکونی وجود دارد که طراحان این حوزه ملزم به رعایت آن هستند.

طراحی سردر ورودی شهرک مسکونی

ورودی یک منطقه مسکونی را می توان به مثابه آستانه در ورودی یک منزل مسکونی دانست. بدین صورت که اگر این مسئله در طراحی شهرک مد نظر قرار نگیرد چنین به نظر می آید که خیابان به طور ناگهانی به داخل منطقه مسکونی سقوط کرده است لذا باید با باریک تر کردن عرض خیابان معبر ورودی، وضعیت دروازه را برای ساکنین القا نماید.

طراحی سردر ورودی شهرک مسکونی باید به نحوی باشد که با نماد هایی مانند دروازه قوسی شکل و یا فضاهای سبز در اطراف معبر ورودی از دیگر معابر قابل تفکیک باشد.

همچنین می توان کاری کرد که با کاشت دو درخت در اطراف معبر ورودی، عرض خیابان باریک تر بنظر آید و در عابرین این معبر حس دروازه را به وجود آورد.

طراحی مسیر عبوری شهرک مسکونی

• معابر شهرک های مسکونی باید برای شرایطی عاری از ترافیک طراحی شده باشد.
• معابر در طراحی شهرک های مسکونی باید طوری درنظر گرفته شود که گزینه ای بعنوان راه میانبر از میان محله مسکونی برای ساکنین آن فراهم ننماید.
• در طراحی شهرک های مسکونی باید تا حد مقدور از وجود تقاطع ها پرهیز گردد. علی الخصوص هنگامی که دو معبر همدیگر را قطع نمایند.
• در صورتی که معابر به صورت منحنی طراحی شوند، حس وجود مانع را به سرنشین خودروهای عبوری از آن معبر می دهد و موجب کم شدن سرعت آن ها و ایجاد امنیت بیشتر برای ساکنین می شود.