اجرای سازه فضاکار

سازه فضاکار یک سیستم خرپایی سه بعدی است. اجرای سازه فضاکار به این صورت می باشد که ابتدا با ۶ عضو یک قاب بسیار سخت ایجاد می گردد. سپس اعضای دیگر آن اضافه شده تا یک لوله مثلث بندی شده به دست آید. در انتها نیز لوله های مثلث بندی شده به یکدیگر متصل می گردند. اعضای خرپای تشکیل دهنده سازه فضاکار تنها تحت تاثیر کشش و فشار قرار دارند.

در اجرای سازه فضاکار امکان ایجاد دهانه های بسیار بلند بدون نیاز به ستون امکان پذیر می گردد. از این رو معمولا در ساختمان های مدرن تجاری و اداری ، آشیانه هواپیما ، نمایشگاه ها ، استخرها و ... از این سیستم استفاده می شود.

اجزای تشکیل دهنده یک سازه فضاکار شامل گوی ، مخروطی ، لوله و اسلیو می باشد. المان های مورد استفاده در اجرای سازه فضاکار غالبا به صورت لوله های فلزی ، آلومینیومی ، نبشی و یا قوطی می باشند. طراحی و اجرای سازه فضاکار در انواع تک لایه ، دو لایه ، چند لایه و به صورت چلیک ، گنبدی ، تاشو و ... امکان پذیر می باشد. در ادامه به معرفی هر یک از موارد ذکر شده پرداخته شده است.

شبکه های تک لایه تخت

محور اعضای تشکیل دهنده شبکه های تک لایه در یک صفحه قرار گرفته و به صورت صلب به یکدیگر متصل می شوند. سازه هایی همچون سایبان ها و عرشه پل ها در این دسته قرار می گیرند.

شبکه های دو لایه تخت

شبکه های دو لایه از یک لایه بالایی با اعضای متصل به هم ، یک لایه پایینی با اعضای متصل به هم و اعضای جان که لایه بالایی و پایینی را به هم متصل می کنند تشکیل شده است. اگرچه معمولا شبکه های دو لایه در حالت افقی طراحی و اجرا می گردند اما با هر درجه تمایلی نسبت به سطح افق نیز قابل طراحی و اجرا می باشند.

شبکه های چند لایه تخت

شبکه های چند لایه به شبکه هایی اطلاق می گردد که دارای بیش از ۲ لایه باشند. همچنین شبکه هایی که در برخی قسمت ها از دو لایه و در قسمت های دیگر از بیش از دو لایه تشکیل شده باشند نیز در این دسته قرار می گیرند. 

از نظر ساختاری شبکه های چند لایه مشابه دو لایه بوده و لایه های آن مشابه با شبکه دو لایه توسط اعضای جان به یکدیگر متصل می گردد. از این سیستم اجرای سازه فضاکار غالبا در ساختمان های بزرگتر استفاده می شود.

چلیکی

به سازه های فضاکاری که در یک جهت دارای انحنا باشند، چلیکی گفته می شود. چلیک های شبکه ای در یک، دو و یا چند لایه پوشش های دالان گونه ایجاد می نمایند. اجرای سازه فضاکار چلیکی به شکل استوانه ای ، چنبره ای ، زین اسبی و ... امکان پذیر می باشد. پوشش بسیاری از گلخانه های بزرگ به صورت چلیکی اجرا می شود.

سازه فضاکار گنبدی

به سازه های فضاکاری که در دو جهت دارای انحنا باشند، سازه فضاکار گنبدی گفته می شود. این نوع از سازه های فضاکار دارای انواع مختلفی همچون گنبد دنده ای ، گنبد اشودلر ، گنبد لملا ، گنبد اسکالپ و ... می باشند.

سازه فضاکار تاشو

همان طور که از نام این نوع سازه فضاکار بر می آید، سازه فضاکار تاشو قابلیت جمع شدن و انتقال دارند. از این رو غالبا در اماکن موقت همچون سیرک ها و نمایشگاه ها اجرا می شوند.

نحوه اجرای سازه فضاکار

با توجه با انواع مختلف سازه فضاکار شیوه اجرای این سیستم یکسان نمی باشد. اما به طور کلی می توان گفت که مراحل اجرای سازه فضاکار به شرح زیر است:

• ایجاد تکیه گاه های مناسب برای اجرای سازه فضاکار
• انتقال قطعات ساخته شده به محل پروژه و اتصال آنها به یکدیگر با توجه به نقشه های اجرایی
• قرار دادن سازه ساخته شده با کمک جرثقیل در محل مورد نظر

مزایای اجرای سازه فضاکار

از مهم ترین مزایای اجرای سازه فضاکار نداشتن محدودیت در اجرای دهانه و عدم نیاز به ستون گذاری می باشد. این امر امکان اجرای سازه با معماری های مختلف و پیچیده را فراهم نموده و بر زیبایی سازه می افزاید. سازه های اجرا شده با سیستم فضاکار سبک بوده و امکان باز کردن و بستن مجدد سازه در سیستم تاشو وجود دارد. از آنجایی که ساخت و تولید قطعات این سیستم سازه ای در کارخانه انجام می شود، دقت و کیفیت اجرای سازه فضاکار بالا خواهد بود.

اجرای سازه فضاکار در دهانه های بزرگ هزینه پایینی دارد. همچنین امکان اجرای سازه فضاکار در هر شرایط آب و هوایی وجود دارد. از دیگر مزایای این سیستم عدم ضرورت در رعایت نظم تکیه گاه ها می باشد. ایمنی سازه های فضاکار به دلیل توزیع تنش در تمام جهات، بالا است.