مخلوط شن و ماسه

مخلوط شن و ماسه از اصلی‌ترین اجزای ساخت و ساز محسوب می‌شود. هر بنایی که به وسیله بتن ساخته شود در برابر حوادث طبیعی مقاومت بیشتری نسبت به ساخته‌هایی  که از جنس آجر و یا آهن و فلز هستند خواهد داشت. بعلاوه قیمت مخلوط شن و ماسه نسبت به مصالح ساختمانی دیگر مقرون به صرفه است. شن  و ماسه از لحاظ  جنس تنوع بالایی دارند و این تفاوت به جغرافیا و آب و هوای نواحی استخراج بستگی  دارد.

آشنایی با مخلوط شن و ماسه

در این بخش قصد داریم سوالات زیر را بررسی کنیم:

v     تعریف مخلوط شن و ماسه  مخلوط چیست؟

v     چه تفاوتی بین مخلوط شن و ماسه  وجود دارد؟

v     مخلوط شن و ماسه چند نوع است؟

v     مخلوط شن و ماسه  چه کاربردی دارد؟

v     مخلوط شن و ماسه های مخلوط چند نوع هستند؟

v     مخلوط مخلوط شن و ماسه دارای چه ویژگی هایی هستند؟

v     از مخلوط مخلوط شن و ماسه در چه محل هایی استفاده می شود؟

v     مخلوط مخلوط شن و ماسه دوبار شور چیست و چه کاربردی دارد؟

v     مصالح سنگی چند نوع هستند؟

v     سنگ دانه ها برای انبار شدن باید چه شرایطی داشته باشند؟

v     چگونه می توانیم علاوه بر استفاده از مخلوط شن و ماسه های مخلوط در طبیعت به رودخانه ها هم کمک کنیم ؟

v     منظور از برخورد سلیقه ای برداشت چیست؟

v     مخلوط شن و ماسه کوه چگونه کیفیتی دارند؟

v     برای ساخت بتن چه نوع شنی مناسب است؟

v     ماسه چیست؟ انواع ماسه و مزایای آن را بیان کنید.

v     مخلوط شن و ماسه های طبیعی و شکسته چه تفاوت هایی باهم دارند؟

v     چه موادی نباید در مخلوط شن و ماسه های مخلوط باشد؟

v     شن رنگی چیست ؟چند نوع است؟ کاربرد و مزایای آن به چه صورتی می باشد؟

v     طراحی فضا با شن ها چگونه است؟

مخلوط شن و ماسه چیست؟

در تعریف مخلوط شن و ماسه آمده است که مخلوط شن و ماسه ذرات ریز و کوچکی هستند که از سنگ های بسیار بزرگ ایجاد شده‌اند. سنگ‌هایی که به علت شرایط آبی و هوایی دچار فرسایش شده و در نهایت به این ذرات تبدیل شده اند و این مخلوط شن و ماسه در کوه ها ، دریاها و جنگل ها یافت می شوند. اما باید در نظر داشت که همه از یک نوع خاص نیستند و باهم بسیار تفاوت دارند.

مخلوط شن و ماسه از ذرات خرد شده سنگ های بزرگی هستند که به این ابعاد در آمده اند و از خرد شدن بیشتر آن ها مخلوط شن و ماسه تشکیل شده است. رنگ شن‌ها بین تونالیته رنگ‌های قهوه‌ای و نارنجی است. استفاده از مخلوط شن و ماسه در ساخت ساختمان‌ها باعث مقاوم پذیری بیشتر خواهد شد.

خرید مخلوط شن و ماسه

مخلوط شن و ماسه  جزء اصلی و کاربردی ترین مواد و مصالح ساختمانی به شمار می روند ، از این رو لازم است تا در هنگام خرید مرغوبیت و کیفیت مد نظر قرار گیرد و دقت های لازم صورت پذیرد. در تعریف دیگر مخلوط شن و ماسه آمده است که مخلوط شن و ماسه عبارتند از یک ماده ‌گرانشی که این ماده تمام سطح دنیا ( جنگل، رودخانه، دریا و ساحل و...) را زیر پوشش خود دارد. مخلوط شن و ماسه از رنگ های سیاه و سفید و سبز و در موارد نادر صورتی رنگ هم می باشند.

 دی اکسید سیلیکون که به شکل کوارتز می باشد جزئی از مخلوط شن و ماسه محسوب می شود. زمینی که بر روی آن راه می رویم از سنگ هایی مانند میکا و کوارتز و فلدسپات تشکیل شده است، این سنگ ها به مرور زمان که در معرض عوامل طبیعی مانند باد و باران و طوفان و گرما و سرما قرار می گیرند به قطعات کوچک تری تبدیل می شوند، اما کوارتز در مقایسه با گونه های دیگر سنگ ها از جنس سخت تری برخوردار است، زیرا این سنگ، نه در آب حل می شود و نه توسط  حوادث طبیعی تجزیه پذیر است.

چه تفاوتی بین شن و ماسه وجود دارد؟

تفاوتی که بین شن و ماسه وجود دارد به این صورت است که ابعاد دانه های شن و نوع و جنس آن ها باهم تفاوت های زیادی دارد. ابعاد ماسه تقریبا ۲ میلی متر می باشد در صورتی که ابعاد شن می تواند بین ۲ الی ۳۰ میلی متر هم باشد.

مخلوط شن و ماسه چند نوع است؟

مخلوط شن و ماسه را براساس نوع آن، چگونگی تولید آن و کاربرد آن دسته بندی می کنند، اما بطور کلی می توان گفت که مخلوط شن و ماسه ۲ نوع می باشد که عبارتند از :

طبیعی : این گونه از مخلوط شن و ماسه برگرفته از نام طبیعت بوده و آن را از طبیعت به دست می آورند. ساختار این نوع از شن ها و یا رنگ آن ها وابسته به محلی است که سنگ ها ( شن ها ) در آن قرار دارند. رنگ شن های طبیعی شامل رنگ های سیاه و سبز و سفید می باشد.

شن های طبیعی خود انواعی دارد که به شرح آن ها می پردازیم :

شن درشت : شن های درشت از عمق زمین و چاه ها بدست می آیند. ابعاد این شن ها درشت بوده و دارای لبه های تیزی می باشند  و از این نوع شن ها برای ساخت بتن استفاده می شود.

شن رودخانه : شن های رودخانه همانطور که از نامش پیداست از رودخانه بدست می آید و از لحاظ کیفیت در جایگاه بالایی قرار دارند. این شن ها برخلاف شن های طبیعی دارای ظاهری گرد بوده و تیز نیستند و رنگ آن ها هم تقریبا خاکستری می باشد و در امورات گچ کاری کاربرد دارند.

مخلوط شن و ماسه مصنوعی

 شن های مصنوعی از شکسته شدن سنگ های بازالت و گرانیت به دست می آیند. این نمونه از شن ها می تواند بجای شن های رودخانه ای هم به کار برده شود.

مخلوط شن و ماسه چه کاربردی دارد؟

در این قسمت به بیان کاربرد شن می پردازیم. دامنه مصرف شن در امورات ساختمانی می باشد. مخلوط شن و ماسه از مناطق گوناگون با جنس ها و رنگ های متفاوت بدست می آیند و برای مصرف وارد بازار می شوند. شن ها در موارد زیر مورد مصرف قرار می گیرند :

o       برای ساخت و تولید شیشه ها از نوع خاصی شن ها استفاده می شود.

o       شن ها در ساختمان سازی بسیار کاربردی هستند و علت آن استحکام و مقاومت بخشیدن به ساختمان است.

o       از شن ها برای ساخت قالب هایی که در کار ریخته گیری مورد نیاز است استفاده می گردد.

o       مخلوط مخلوط شن و ماسه دارای چه ویژگی هایی هستند؟

o       مخلوط شن و ماسه هیچ گونه آلودگی ندارند.

o       مخلوط شن و ماسه سبب افزایش استحکام و مقاومت می شوند.

o       مخلوط شن و ماسه در برابر عوامل طبیعی ( سرما و گرما ) مقاوم اند.

o       مخلوط شن و ماسه دچار تغییر شکل ظاهری  نمی شوند.

o       از مخلوط مخلوط شن و ماسه در چه محل هایی استفاده می شود؟

o       از مهم ترین و اصلی ترین محل هایی که مخلوط شن و ماسه مورد استفاده قرار می گیرد می توان صنعت ساخت و ساز را نام برد اما علاوه بر این مورد، مخلوط شن و ماسه در قسمت های داخلی مانند ساخت پی های ساختمان و در ساختمان های آجری برای محکم شدن دیوارهای چیده شده هم کاربرد دارد.

o       همچنین از مخلوط شن و ماسه در کف سازی ساختمان ها هم استفاده می شود و علت استفاده مخلوط شن و ماسه در این قسمت این است که در برابر رطوبت و سردی زمین مقاومت دارد و مانع رسیدن آن به داخل ساختمان می شود.

مخلوط شن و ماسه دوبار شور چیست و چه کاربردی دارد؟

مخلوط شن و ماسه دوبار شور از ترکیب شن های طبیعی و ماسه های دوبار شور به وجود آمده است و نسبت ترکیب مخلوط شن و ماسه بهم نسبت پنجاه به پنجاه می باشد اما در صورت درخواست نسبت ها می توانند تغییر کنند.

مصالح سنگی چند نوع هستند؟

مصالح سنگی براساس معیارهایی به دو نوع تقسیم می شوند :

ریزدانه ها

ریزدانه ها همان ماسه هستند که در کارخانجات بر اثر انجام فرآیند به ماسه تبدیل می شوند.

درشت دانه ها

درشت دانه ها شن ها را شامل می شوند و این شن ها از طبیعت به دست می آیند. درشت دانه ها در ساخت بتن ها و یا تولید پرتوها به شکل هسته ای کاربرد دارند و خود شامل 2 دسته طبیعی ( شامل : سرپانتین، هماتیت، باریت و لیمونیت ) و مصنوعی  ( شامل : فولاد و آهن آلات  و... ) می باشند.

درشت دانه ها دارای سایزهایی از 4 میلی متر هستند و حتی اندازه برخی از آن ها به 50 میلی متر هم می رسد و در موارد کمی دیده شده که ابعاد آن ها به 254 میلی متر هم رسیده است. محصولات بتنی باید سخت، تمیز و مقاوم و به نحوی باشد که تحت تاثیر جو محیط قرار نگیرد که برجسته یا فشرده شود.

جنس شن ها عموما از سنگ های سیلیسی و یا آهک سخت می باشد. وزن شن ها به 3 گروه سبک و معمولی و سنگین طبقه بندی شده اند.

سنگ دانه ها برای انبار شدن باید چه شرایطی داشته باشند؟

برای انبار سنگ دانه ها لازم است درجه پاکی آن ها را سنجید، به طوری که سبب آلودگی محیط نشوند.

برای انبار سنگ دانه ها باید ابعاد و سایز سنگ ها را در نظر گرفت و براساس سایز آن ها را در جای مناسب قرار داد.

چگونه می توانیم علاوه بر استفاده از مخلوط شن و ماسه های مخلوط در طبیعت، به رودخانه ها هم کمک کنیم ؟  

مخلوط شن و ماسه بعنوان یکی از اصلی ترین مواردی هستند که در ساخت و ساز ساختمان ها مورد استفاده  قرار می گیرند اما این روزها هر از گاهی  اخباری از خرابی و نابودی این محل ها به گوش می رسد. اما با این وجود نمی توان کار تولید مخلوط شن و ماسه را کنار گذاشت زیرا اگر این روند تولید متوقف شود، راه دیگری برای جبران آن وجود ندارد. برای حل این مشکل باید به دنبال یک راه اساسی و صحیح باشیم و در نظربگیریم که تنها راه تولید مخلوط شن و ماسه استفاده و بهره برداری بیش از حد از سطح رودخانه ها نیست.

در طول سال های گذشته این کار آن قدر تکرار شده که تمامی سنگ هایی  که  در داخل رودخانه ها بوده اند کاملا از بین رفته اند و باید گفت که هزاران سال زمان لازم است تا مجددا این سنگ ها تشکیل شوند.

کارشناسانی که در این زمینه فعالیت دارند، معتقدند که باید تولید مخلوط شن و ماسه بصورت بهره برداری از سطح رودخانه ها متوقف شود و به جای رودخانه ها از کوه ها برای تولید مخلوط شن و ماسه استفاده شو.د آن ها این کار را راه نجاتی برای رودخانه ها می دانند. با کاهش بارش های سالیانه در سراسر کشور رودخانه ها دارای ( آورد ) کم تری شده اند و آن مقدار کمی هم که در سطح رودخانه ها ایجاد شده، اگر توسط افراد برای تولید شن  و ماسه مورد استفاده قرار گیرد، در نهایت با نابودی رودخانه ها روبه رو خواهیم شد.

در گذشته مجوزکار برای برداشت مخلوط شن و ماسه از سطح رودخانه ها توسط استانداری ها صادر می شد اما با گذشت زمان این مسئولیت به سازمان صنعت، معدن و تجارت سپرده شد و  امروزه افراد برای بهره برداری از رودخانه ها باید مجوزهای لازم را از این سازمان دریافت کنند.

عواملی مانند کم بودن بارش ها و کم بودن مقدار آورد رودخانه ها باعث شده اجازه برداشت از رودخانه ها تا حد زیادی داده نشود و همین امر موجب تعطیلی کارخانه های تولید مخلوط شن و ماسه شده است. یکی از مسئولان فعال در این زمینه اظهار دارد استان خوزستان دارای منابع خوبی از مخلوط شن و ماسه های رودخانه ای است، اما با وجود گرد و غبارهای هر ساله در این استان کار کمی دشوار می شود.

البته باید در نظر گرفت که این مخلوط شن و ماسه در داخل آب قرار دارند نه در معرض هوای آلوده و از طرفی دیگر زمانی که در کارخانه ها کار بر روی آن ها انجام می گیرد تا حدودی این آلودگی ها از بین می روند.

بنابراین لازم است راهکارهایی برای جلوگیری از تعطیلی کارخانه ها و بیکاری افرادی که قبلا در این کار بوده اند و نیزحفظ سلامت محیط زیست ارائه شود.

تخلخل مخلوط شن و ماسه

 هرچه تخلخل دانه ها بیشتر باشد، مقاومت در مقابل یخبندان کمتر است.

نفوذناپذیری دانه ها: هرچه نفوذپذیری دانه ها بیشتر باشد، مقاومت در مقابل یخبندان کمتر است.

مقاومت کششی دانه ها مخلوط شن و ماسه

 هرچه مقاومت کششی دانه ها بیشتر باشد، مقاومت در مقابل یخبندان بیشتر است.

مقاومت یخبندان مخلوط شن و ماسه

آزمایش استانداردی برای بررسی مقاومت در مقابل یخبندان وجود دارد. به این صورت که ابتدا دانه ها را از آب اشباع کرده و طبق ضوابط استاندارد آن را به طور متناوب تحت یخ زدن و ذوب شدن قرار می دهند.

پس از آزمایش با مراجعه به جداول مربوطه مشخص می شود که دانه ها از نظر یخبندان تا چه حد مقاوم بوده اند.

بتن در مجاورت رطوبت قابلیت جذب آب و نشت آب دارد. بدیهی است با خیس شدن بتن دانه های سنگی نیز خیس شده و آب داخل حفره ها در اثر برودت هوا یخ می زند.

افزایش حجم ناشی از یخ زدن آب، سبب ایجاد تنش های کششی در دانه ها می شود. در نهایت امکان دارد با یخ زدن و ذوب شدن های متوالی، دانه ها خسته شده و بشکنند.

لذا مسئله مقاومت دانه ها در برابر یخبندان را باید جهت دانه هایی که در مناطق سردسیر مصرف می شوند با دقت بیشتری کنترل و مورد ملاحظه قرار داد.

مناطقی که در معرض یخ زدن و ذوب شدن های مکرر قرار دارد.

هوازدگی مخلوط شن و ماسه

سنگدانه ها باید در مقابل هوازدگی مقاوم باشند. تغییرات رطوبت و دما دانه ها را خرد کند که به این پدیده اصطلاحا هوازدگی گویند.

اصولا دانه ها در مقابل گرم و سرد شدن های متوالی هوازده شده و خرد می شوند بخصوص اگر دانه ها در معرض تر و خشک شدنهای متوالی نیز قرار گیرند.

سنگ هایی که همیشه تر یا همیشه خشک هستند کمتر هوازده می شوند. اما سنگهایی که گاهی تر و گاهی خشک هستند، به سرعت هوازده می شوند.

علت این مسئله تفاوت ضریب انبساط حرارتی سنگ دانه (مخلوط شن و ماسه و ماسه در حالت تر و حالت خشک است. لذا دانه متناسب با تغییرات مکرر ضریب انبساط حرارتی، انقباض و انبساط پیدا کرده و مرتبأ تحت کشش و فشار قرار میگیرد، تا اینکه به مرور زمان خسته شده و متلاشی شود .

ویژگی مخلوط شن و ماسه مناسب برای بتن

سنگدانه های مورد استفاده در بتن باید ویژگی هایی داشته باشند که عبارتند از :

ü      باید حاوی کمتر از 0/25 درصد کلوخه های رسی باشد .

ü      دانه های نرم موجود در مخلوط شن و ماسه باید کمتر از 5 درصد باشد.

ü      دانه ها باید در مقابل هوازدگی مقاوم باشند.

ü      دانه های گذشته از الک شماره 200 در مخلوط شن و ماسه از 1 درصد تجاوز نکنند.

ü      میزان زغال سنگ، لیگنیت، یا سایر مصالح سبک موجود در مخلوط شن و ماسه زمانی که ظاهر بتن مورد نیاز است باید کمتر از 5/0 درصد باشد.

ü      حداکثر میزان زغال سنگ ، لیگنیت ، یا سایر مصالح سبک موجود در مخلوط شن و ماسه مورد نیاز برای سایر بتن ها 1 درصد باشد .

ü      میزان سولفاتهای موجود در مخلوط شن و ماسه باید کمتر از 4/0 درصد باشد.

ü      میزان کلرورهای موجود در مخلوط شن و ماسه نباید از عدد 02/0 تجاوز کند.

حداکثر میزان دانه های نرم و سست موجود در مخلوط شن و ماسه مورد نیاز برای بتن به شرح زیر است:

·         بتن نمایان 3 درصد

·         بتن تحت سایش 5

·         و در سایر بتن ها 7 درصد

·         حداکثر چرت به صورت ناخالصی در مخلوط شن و ماسه در معرض شرایط محیطی شدید 1 درصد است.

·         در معرض شرایط محیطی متوسط حداکثر مجاز وجود چرت 3 درصد است.

·         در شرایط محیطی ملایم نیز، حداکثر چرت مجاز در مخلوط شن و ماسه 5 درصد باشد.

مخلوط شن و ماسه طبیعی سنگ های خرد شده ی طبیعی هستند که می توانند به صورت مصنوعی نیز تولید شوند. مخلوط شن و ماسه بادامی معمولاً با سنگ شکن تولید می شود و مخلوط شن و ماسه نخودی است که به صورت طبیعی از طریق فرسایش تولید می شود و مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربرد مخلوط شن و ماسه بادامی

مخلوط شن و ماسه بادامی که سنگ های خرد شده زاویه داری هستند یکی از مواد اصلی برای راهسازی به شمار می روند. بافت و اندازه ی مخلوط شن و ماسه های بادامی تعیین کننده ی استحکام آن است. مخلوط شن و ماسه بادامی طبیعی نیز جاده هایی را طبیعت می سازد. استفاده از این مخلوط شن و ماسه توسط انسان با نوعی پیونده و مواد چسبنده برای ثابت کردن آن ها مانند سیمان و آسفالت همراه است.

پیشینه مخلوط شن و ماسه

مخلوط شن و ماسه از جمله مصالحی است که به راحتی در دسترس قرار دارد و در ساختمان سازی و کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این مواد به دلیل استحکام بالایی که دارند از نظر اقتصادی نیز به صرفه است. میزان مصرف مخلوط شن و ماسه بادامی در کشور ها وابسته به فعالیت های ساخت و ساز و میزان تقاضا برای آن است.

قیمت مخلوط شن و ماسه

منابع سنگ در دنیا از جمله فراوان ترین منابع طبیعی به شمار می روند. بالطبع مخلوط شن و ماسه بادامی نیز که از این منابع استحصال می شود فراوان است. صنعت مخلوط شن و ماسه بادامی در دنیا رقابتی است و به بازار های منطقه ای وابسته است. قیمت مخلوط شن و ماسه بادامی معمولاً با توجه به کاری که روی ان انجام می شود و هزینه های جابه جایی که برای آن مصرف می شود تعیین می گردد و تقریباً مواد اولیه آن از جمله ارزان ترین و در دسترس ترین مواد به شمار می شود.

تولید طبیعی مخلوط شن و ماسه

مخلوط شن و ماسه در طبیعت توسط جریان آب رودخانه ها که از دل کوهستان عبور می کنند تولید شده و در پایین دست رودخانه ها جمع می گردد. مخلوط شن و ماسه ی جمع شده در بستر رودخانه ها پس از جمع آوری به مراکز و کارخانه های مصالح منتقل شده و با جداسازی قابل عرضه به بازار می شوند.

حمل و نقل مخلوط شن و ماسه

می توان گفت یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده قیمت مخلوط شن و ماسه های بادامی حمل و نقل آن است. به همین دلیل تهیه مخلوط شن و ماسه بادامی از نزدیک ترین مرکز موجود معمولاً به صرف ترین است.

اندازه مخلوط شن و ماسه بادامی

ابعاد مخلوط شن و ماسه بادامی طبیعی ۱۲ تا ۲۵ میلی متر است و گوشه های تیزی دارد. برای تهیه مخلوط شن و ماسه بادامی طبیعی این مواد را با جمع آوری از طبیعت به محل فرآوری منتقل کرده و پس از شستن گل و لای، آن را با تجهیزاتی مثل الک های مخصوص با اندازه بندی های مختلف دسته بندی و به بازار عرضه می کنند.

لیست استانداردهای مخلوط شن و ماسه

·         شماره 448 و 8447 استاندارد ملی ایران

مقاومت سنگدانه در برابر سایش میکرودوال

·         شماره 14874-1 استاندارد ملی ایران

مقاومت در برابر صیقلی شدن

·         شماره 14874-8 استاندارد ملی ایران

مقاومت در برابر خراش

·         شماره 14874-8 استاندارد ملی ایران

مقاومت در برابر سایش ناشی از تایر یخشکن

·         شماره 14874-9  استاندارد ملی ایران

شکل سنگدانه درشت

·         استاندارد شماره BS EN 933-3

چگالی توده ای

·         استاندارد شماره EN1097-3

چگالی دانه ها و جذب آب

·         شماره 4980 استاندارد ملی ایران

مقاومت سنگدانه درشت در برابر یخ زدن و آب شدن

·         شماره 17013-1  استاندارد ملی ایران

پایداری حجمی – جمع شدگی ناشی از خشک شدن

·         شماره 17013-4  استاندارد ملی ایران

کلوخه های رسی و ذرات سست

·         شماره 4978 استاندارد ملی ایران

فروپاشیدگی آهن

·         شماره 1-19038 استاندارد ملی ایران

جمع شدن ناشی از خشک شدن

·         شماره 4-17013 استاندارد ملی ایران

سلامت سنگدانه

·         شماره 449 استاندارد ملی ایران

درصد شکستگی

·         شماره 11568 استاندارد ملی ایران

مواد ریز تر از الک 75 میکرومتر

·         شماره 446 استاندارد ملی ایران

آزمایش ترکیبات حاوی سولفور

·         شماره 1-19038 استاندارد ملی ایران

مقدار کربنات

·         شماره BS EN

مشخصات مخلوط شن و ماسه (دانه ها)

·          196-21 استاندارددانه ها باید کاملا تمیز یعنی عاری از گل و لای و دیگر ناخالصی های شیمیائی باشند.