پروانه اشتغال به کار معماری

طراحی ، نظارت و اجرا در معماری

تمامی مهندسان معماری پس از اخذ مدرک تحصیلی و گذراندن سنوات مجاز به ازای هر مدرک تحصیلی، می توانند با شرکت در آزمون های ورود به حرفه نظام مهندسی و با قبولی در این آزمون یعنی گرفتن حد نصب نمره که ۵۰ درصد نمره است، پروانه اشتغال به کار در رشته های طراحی ، نظارت و اجرا دریافت کنند.

پروانه اشتغال به کار در رشته مهندسی معماری به ۴ درجه تقسیم بندی می شود که به ترتیب به این صورت هستند: پایه ۳، پایه ۲، پایه ۱ و ارشد. برای ارتقا به پایه های بالاتر، سابقه کار حرفه ای و شرکت در کلاس های آموزشی و کسب امتیازات لازم نیاز است.

همه ی آزمون های نظام مهندسی بجز رشته “طراحی” در معماری آزمون بصورت تستی است و فقط آزمون طراحی معماری بصورت تشریحی برگزار میشود. برای همه آزمون های نظام مهندسی قبولی به منزله کسب ۵۰% نمره آزمون می باشد. آزمون های نظام مهندسی در ۷ رشته اصلی برگزار می شود که شامل رشته های زیر است :

عمران، معماری، تاسیسات برقی، تاسیسات مکانیکی، شهرسازی، نقشه برداری و ترافیک

بعد از کسب نمره قبولی در آزمون علاوه بر دارا بودن مدرک تحصیلی، با ارئه سابقه حرفه ای به نظام مهندسی، پروانه اشتغال به کار می توان دریافت کرد. این سابقه کار حرفه ای برای مقطع تحصیلی کارشناسی ۳ سال، کارشناسی ارشد ۲ سال و دکتری یک سال می باشد. به عبارتی فارغ التحصیلان رشته معماری در مقاطع کارشناسی (لیسانس)، کارشناسی ارشد (فوق  لیسانس) و دکتری، به ترتیب سه سال، دو سال و یک سال بعد از فارغ التحصیلی مجاز هستند که در آزمون نظام مهندسی معماری شرکت کنند.

طبق ماده ۶ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان ارائه سنوات سابقه کار حرفه ای به دو صورت امکانپذیر است. متن کامل ماده ۶ به صورت زیر است:

ماده ۶: “گواهی اشتغال به کار و تجربه علمی و سابقه کار متقاضی در صورتی معتبر شناخته خواهد شد که توسط واحد های فنی وزارتخانه ها، سازمانهای دولتی یا وابسته به دولت، شهرداریها، شخصیت های حقوقی شاغل در رشته های موضوع قانون شرکتهای ساختمانی یا مهندسان مشاور که دارای پروانه مهندسی شخص حقوقی می باشند و یا توسط دو نفر از مهندسان با بیش از ده سال سابقه کار و دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی و یا توسط نظام مهندسی استان تایید و صادر شده باشد.”

در سازمان نظام مهندسی، پایین ترین درجه پروانه اشتغال به کار پایه ۳ می باشد. مهندسان رشته های مربوطه که دارای این پروانه اشتغال به کار هستند بعد از گذشت ۴ سال می توانند از پایه ۳ به پایه ۲ ارتقا پیدا کنند. همچنین بعد از گذشت ۵ سال نیز می توانند از پایه ۲ به پایه ۱ ارتقا پیدا کنند. ارتقای پایه طبق قانون نظام مهندسی براساس کسب تجربه و گذشت زمان است و با میزان تحصیلات و سابقه کار مرتبط نیست. شرایط ارتقای پایه نظام مهندسی در پروانه اشتغال به این صورت است که افراد دارای پروانه اشتغال در یک سری کلاس ها و دوره ها شرکت کرده و در یک آزمون داخلی امتحان می دهند. و به شرط قبولی در آن آزمون، حضور در کلاس ها و گذشت زمان کافی می توانند ارتقاء پایه داشته باشند.

حدود صلاحیت حرفه ای معماران

فارغ التحصیلان معماری می توانند در سه آزمون نظام مهندسی برای کسب پروانه اشتغال به کار شرکت کنند. آزمون های این گروه شامل نظارت، اجرا و طراحی معماری می باشد. همان طور که گفته شد آزمون طراحی معماری به صورت تشریحی و آزمون های نظارت و اجرا به صورت تستی برگزار می شود.

وظایف معمار در پروانه اشتغال به کار نظارت، اجرا و طراحی متفاوت است. برای تعیین حدود صلاحیت حرفه ای و ظرفیت اشتغال، فعالیت های فنی مهندسی در بخش اجرای ساختمان لازم است گروه های ساختمانی تعریف شوند. با توجه به قانون نظام مهندسی براساس پیچیدگی عوامل، حجم کار و موقعیت جغرافیایی، اجرای ساختمان به سه گروه “الف”، “ب” و “ج” تقسیم می شود. که به ترتیب زیر معرفی شده اند:

گـروه “الف” بـا مقیـاس کـاربری محله (۱) تا (۲) طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداکثر زیربنای ۶۰۰ مترمربع.

گـروه “ب” بـا مقیـاس کـاربری ناحیـه (۳) تا (۵) طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداکثر زیربنای ۲۰۰۰ مترمربع.

گـروه “ج” بـا مقیـاس کاربری منطقه (۶) تا (۱۰) طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداکثر زیربنای ۵۰۰۰ مترمربع.

گروه “د” با مقیاس کاربری شهر بیش از (۱۰) طبقه ارتفاع از روی زمین یا بیش از ۵۰۰۰ مترمربع.

با توجه به پایه پروانه اشتغال به کار، مدرک تحصیلی، سوابق کار حرفه ای و توانایی متقاضی حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال طبق دستورالعمل وزارت مسکن و شهرسازی در پروانه اشتغال درج می شود.

حدود صلاحیت حرفه ای در بخش اجرای ساختمان با توجه به گروه های ساختمان و پایه های مهندسان در جدول زیر مشخص شده است:

صلاحیت گروه ساختمانها	تهیه طرح معماری توسط :	انجام محاسبات سازه توسط:	نظارت بر طرح معماری توسط:	نظارت بر اجرای سازه توسط:
گروه «الف»	مهندس معمار پایه ۳ یا بالاتر	مهندس عمران پایه ۳ تا بالاتر	مهندس معمار یا عمران پایه ۳ یا بالاتر	مهندس عمران یا معمار پایه ۳ یا بالاتر
گروه «ب»	مهندس معمار پایه ۲ یا بالاتر	مهندس عمران پایه ۲ یا بالاتر	مهندس معمار پایه ۳ یا بالاتر	مهندس عمران پایه ۳ یا بالاتر
گروه «ج»	مهندس معمار پایه ۱ تا بالاتر	مهندس عمران پایه ۱ یا بالاتر	مهندس معمار پایه ۲ یا بالاتر	مهندس عمران پایه ۲ یا بالاتر
گروه «د»	مهندس معمار ارشد	مهندس عمران ارشد	مهندس معمار پایه ۱ یا بالاتر	مهندس عمران پایه ۱ یا بالاتر

وظایف مهندس طراح دارای پروانه اشتغال به کار

فارغ التحصیلان رشته معماری پس از اخذ پروانه اشتغال به کار در حوزه طراحی معماری می توانند در این زمینه فعالیت کنند. مهندس طراح و معمار ساختمان لازم است با توجه به نیاز و خواست کارفرما و مالک طرح مناسبی را با رعایت اصول معماری ارائه دهد. تهیه تمامی نقشه های فاز یک (طراحی) و فاز دو (اجرایی) بر عهده طراح معمار است.

طراحی معماری طبق موارد مذکور در دستور نقشه شروع می شود. دستور نقشه، مجوز ساخت و ساز و پروانه ساختمان از شهرداری دریافت می شود. طراحی معماری با توجه به دستور نقشه، ضوابط شهرسازی و معماری، خواسته های مالک و رعایت اصول معماری نقشه های ساختمان صورت می گیرد.

اخذ تاییدیه نقشه های معماری از شهرداری و سایر مراحل صدور پروانه ساختمان به عهده مهندس معماری است که نقشه های طراحی معماری را ترسیم نموده است. همچنین اصلاحات طراحی معماری در صورت لزوم و قابلیت اجرایی شدن ساختمان نیز بر عهده ی طراح است.

وظایف مهندس مجری دارای پروانه اشتغال به کار

اجرای ساختمان براساس آیین نامه مقررات ملی نظام مهندسی و دستورالعمل های شهرداری در تمامی مراحل اجرای کار بر عهده مجری ساختمان است.

در ابتدای پروژه، مجری ساختمان تمامی نقشه ها را بررسی می کند و درصورت اشکال و ایراد نظرات پیشنهادی خودش را به طراح اعلام می کند. همچنین اعمال هرگونه تغییرات مستلزم کسب مجوز از ناظر ساختمان دارای پروانه اشتغال به کار می باشد.

اجرای ساختمان توسط مهندس معمار یا مهندس عمران که دارای پروانه اشتغال اجرا (مجری ذیصلاح) است انجام می شود. مطابق مقررات ملی ساختمان یکی از الزامات صدور پروانه ساختمانی وجود مجری ذیصلاح و دارای پروانه اشتغال به کار در روند ساخت وساز است.

وظایف مجری ساختمان به طور خلاصه به صورت زیر است:

• مطالعه و بررسی نقشه های اجرایی ساختمان و اعلام اشکالات احتمالی به طراح
• ارائه برنامه زمانبندی کارهای اجرای ساختمان
• رعایت اصول ایمنی و حفاظت کارگاه
• رعایت قوانین نظام مهندسی و ضوابط شهرداری
• هماهنگی با ناظر مربوطه در صورت نیاز به تغییرات در نقشه‌های اجرایی
• تهیه و ارائه نقش های چون ساخت و اخذ تاییدیه از ناظران

همچنین مجری پروژه موظف است از مهندسان رشته های دیگر ساختمان، کاردان های فنی، معماران تجربی، کارگران و استاد کاران و هم چنین عوامل فنی ماهر در اجرای دقیق پروژه استفاده کند، و مصالح مورد استفاده در پروژه توسط مجری باید با مصالح مندرج در نقشه ها تطابق داشته باشد.

علاوه بر موارد مذکور، مهندس مجری ساختمان (حقیقی یا حقوقی) موظف است تمامی ساختمان های احداثی خود را تحت پوشش بیمه کیفیت اجرای ساختمان از طریق شرکت های بیمه قرار دهد.

وظایف مهندس معمار ناظر دارای پروانه اشتغال به کار

پس از تهیه نقشه ها و انتخاب مجری ذیصلاح لازم به انتخاب ناظر است. انتخاب ناظر ساختمان با مالک نمی باشد و به صورت حاکمیتی است و توسط سازمان نظام مهندسی معرفی می شود.

مهندسین ناظر ساختمان شامل ۵ رشته می شوند که شامل رشته های عمران ، معماری ، تاسیسات مکانیکی ، تاسیسات برقی و نقشه برداری می باشند. که در صورتی که ناظر نقشه برداری برای پروژه ساختمانی موجود نباشد، مسئولیت های مربوطه بر عهده ناظر معماری درارای پروانه اشتغال به کار است. در برخی از استان ها برای متراژهای پایین از تک ناظر استفاده می کنند. به طور مثال در استان تهران برای متراژ کمتر از ۱۵۰۰ مترمربع، ناظر یک نفر می تواند باشد. در این حالت مسئولیت های تمامی ناظرین ۵ گانه با تک ناظر می باشد.

مهندس ناظر طبق قانون نظام مهندسی موظف است بر اجرای ساختمان نظارت مستمر داشته باشد. این نظارت شامل تطابق نقشه های مصوب بر اساس مقررات ملی ساختمان است و اگر در حین اجرا تخلفی مشاهده کرد، در زمان مقرر گزارش بدهد. نظارت مستمر به این معنی است که به خروجی حاصل از فعالیت های ساختمان نظارت داشته باشد.

در صورتی که پروژه ساختمانی تک ناظره نباشد، وظایف ناظر معماری دارای پروانه اشتغال به کار به طور خلاصه به صورت زیر است:

• قبل از عملیات اجرایی ساختمان

بازدید از محل اجرای پروژه، ارزیابی محل پروژه

بررسی کامل نقشه های معماری

کنترل ابعاد و اندازه های مهم زمین و تایید تطابق مشخصات زمین با نقشه های موجود و پروانه ساختمان

• حین عملیات اجرایی ساختمان

بررسی تمامی موارد حین اجرای ساختمان بر اساس چک لیست های ناظر معماری شامل: خاکبرداری و فونداسیون، اسکلت ساختمان، سفت کاری و نازک کاری

• بعد از عملیات اجرایی ساختمان

بررسی و کنترل مجدد تخلفات

تنظیم گزارش اتمام عملیات معماری ساختمان

به طور کلی اگر در مواردی که به عنوان وظایف ناظر معمار ذکر شد، دچار حادثه و یا خسارت مالی و جانی شوند ناظر معماری به همراه ناظر هماهنگ کننده باید در محاکم قضائی و انتظامی حاضر شوند و با ارائه مستندات اثبات نمایند که عدم رعایت موارد اعلام شده در موعد مقرر گزارش شده است و به وظایف خود به درستی عمل نموده اند.

برای مطالعه بیشتر:

آزمون نظام مهندسی

پپروانه اشتغال به کار عمران

ارزانترین روش ساختمان سازی

تمدید قرارداد نظارت

قرارداد نظارت بر اجرای ساختمان (چهار ناظره)

قرارداد نظارت بر اجرای استاندارد تاسیسات برق کلیه اماکن

قرارداد نظارت بر اجرای ساختمان توسط شخص حقوقی

ارجاع کار نظارت

قیمت میلگرد ۱۸

قیمت میلگرد ۱۶ شاهین بناب