عملیات تخریب ساختمان

عملیات تخریب ساختمان که از اولین مراحل ساخت و ساز بوده به هر گونه اقدامات در جهت جداسازی مصالح از ساختمان به منظور حذف، نوسازی، تعمیر، مرمت و بازسازی تمام یا قسمتی از سازه اطلاق می گردد. انواع روش های تخریب ساختمان را می توان به تخریب دستی، تخریب مکانیکی و تخریب ساختمان با انفجار دسته بندی نمود. اصول تخریب ساختمان فرسوده شامل بررسی نقشه بنا، حذف مواد خطرناک، تهیه برنامه برای تخریب و اقدامات ایمنی می باشد. در این مطلب به معرفی روش و نحوه تخریب ساختمان و همچنین قیمت تخریب ساختمان پرداخته شده است.

هزینه عملیات تخریب ساختمان

هزینه تخریب ساختمان به عوامل متعددی وابسته است. نوع سازه (بنایی، فلزی یا بتنی)، نحوه تخریب ساختمان (دستی، مکانیکی و انفجاری)، وسعت پروژه، محل و موقعیت آن، تجهیزات و ماشین آلات مورد استفاده، تعداد نیروهای کار و دستمزد آنها و … از جمله عوامل تعیین قیمت عملیات تخریب ساختمان می باشند. از آنجایی که استحکام سازه بتنی بیشتر از سازه بنایی است، قیمت تخریب ساختمان بتنی نیز بیشتر است. به طور کلی می توان گفت در ساختمانهای کوچک، غالبا هزینه تخریب ساختمان به روش دستی کمتر از دو روش دیگر می باشد.

نحوه تخریب ساختمان

مراحل و نحوه تخریب ساختمان به صورت زیر است:

• قطع برق ساختمان
• درخواست قطع انشعابات گاز
• قطع آب ساختمان
• باز کردن و جدا نمودن شیرآلات و تجهیزات برقی و مکانیکی
• ایجاد حریم ایمن مطابق با اصول تخریب ساختمان ذکر شده در مقررات و آیین نامه ها
• جداسازی شیشه های در و پنجره
• برچیدن بازشوها
• جداسازی پنجره ها و چارچوب های در و پنجره
• جداسازی عایق ها

سایر مراحل و روش های عملیات تخریب ساختمان با توجه به نوع سازه تعیین می گردد.

عملیات تخریب ساختمان به صورت دستی

عملیات تخریب ساختمان به صورت دستی که غالبا در ساختمان های کوچک و همچنین مکان های تنگ مورد استفاده قرار می گیرد به معنای تخریب سازه توسط نیروهای انسانی و با استفاده از ابزاری همچون کلنگ، پتک، قلم و چکش و … می باشد. روش تخریب دستی ساختمان بتنی به صورت بالا به پایین است. به طوری که تخریب ساختمان بتنی از بالاترین نقطه سازه یعنی سقف آغاز گردیده و تا سطح زمین ادامه می یابد.

اصول تخریب ساختمان به روش دستی شامل آماده سازی سایت، برداشتن اجزای غیر ساختاری، تخریب دیوارهای پیرامونی و بالکن ها، دیوارهای داخلی و سقف است. آماده سازی سایت به معنای قطع کلیه انشعابات همچون برق، آب، گاز و جمع آوری الحاقات همچون کابل ها، شلنگ گاز و … می باشد. پس از این مرحله اجزای غیر ساختاری سازه مانند در، پنجره، شیشه، سقف کاذب و … از محل پروژه جمع آوری می گردد. همچنین عناصر مکانیکی همچون آسانسور، تهویه و … نیز باید در این مرحله از عملیات تخریب ساختمان حذف گردند.

در گام بعدی اصول تخریب ساختمان بتنی باید به حذف عناصر پیش آمده ساختمان همچون بالکن ها و همچنین دیوارهای پیرامونی ساختمان پرداخت. پس از دیوارهای پیرامونی اقدام به تخریب دال های کف ساختمان از دهانه میانی تا تیرهای تکیه گاهی می گردد. در نهایت نیز ستون های ساختمان حذف می شوند.

هزینه عملیات تخریب ساختمان به صورت دستی کمتر از روش مکانیکی می باشد و چندان به تجهیزات و ماشین آلات پیشرفته نیازمند نمی باشد. اما در عین حال سبب کاهش سرعت اجرای عملیات نسبت به روش مکانیکی و یا انفجاری می گردد.

عملیات تخریب ساختمان به صورت مکانیکی

در تخریب مکانیکی به منظور اجرای عملیات تخریب ساختمان از ابزار و ماشین آلات عظیمی همچون بیل مکانیکی، لودر، قیچی هیدرولیک و پیکور استفاده می گردد. نحوه تخریب ساختمان به صورت مکانیکی شامل گوی تخریب، روش بالا به پایین، برش اره ای، استفاده از لودر، روش دریل کردن، استفاده از ماشین آلات و تجهیزات روبوتیک، روش برش و بلند کردن و … است. برخی از انواع روش های تخریب ساختمان به صورت مکانیکی به شرح زیر می باشند:

نحوه تخریب ساختمان با گوی تخریب

تخریب مکانیکی با استفاده از گوی یکی از قدیمی ترین انواع روش های تخریب ساختمان بتنی می باشد. در این روش با استفاده از یک گوی فلزی سنگین متصل به جرثقیل از خارج ساختمان به صورت آونگی و یا قائم به ساختمان ضربه زده می شود. استفاده از این روش از عملیات تخریب ساختمان نیازمند فضای زیادی بوده و علاوه بر این موجب ایجاد آلودگی صوتی و نیز انتشار گرد و غبار در فضا می گردد.

اصول تخریب ساختمان به روش بالا به پایین

در این روش نیز همانند تخریب دستی به روش بالا به پایین، عملیات تخریب ساختمان از بالاترین نقطه سازه شروع می شود و تا پایین ترین نقطه ادامه می یابد. در تخریب بالا به پایین در ابتدا ماشین آلات مورد نیاز با استفاده از ماشین آلات مخصوصی همچون جرثقیل به بالای سازه مورد نظر برده می شود و عملیات آغاز می گردد. پس از این گام، نحوه تخریب ساختمان شامل ایجاد رمپ موقت، تخریب ایوان ها، بالکن ها و تیرهای پیش آمده، اعضای سازه ای و در نهایت تخریب ستون ها می باشد.

عملیات تخریب ساختمان با لودر

این روش یکی از رایج ترین و متداول ترین روش های تخریب ساختمان بتنی می باشد. غالبا استفاده از لودر در ساختمان های کوچک به تنهایی کافی است. اما در ساختمان های بلند ممکن است که به تجهیزات و روش های دیگری هم نیاز باشد. استفاده از این روش تخریب ساختمان بتنی و سایر سازه ها تنها زمانی مجاز است که فاصله ساختمان مورد نظر با خانه های مجاور زیاد بوده و یا در صورت نزدیکی اطمینان حاصل شود که برای آنها خطری ایجاد نمی نماید. باید توجه داشت که اگرچه عملیات تخریب ساختمان با لودر موجب کاهش هزینه و افزایش سرعت عملیات می گردد، اما در مقابل امکان استفاده مجدد از مصالحی همچون آجر وجود نخواهد داشت.

تخریب به روش فرو ریختن پیش بینی شده

فرو ریختن پیش بینی شده یکی دیگر از روش های تخریب ساختمان به صورت مکانیکی می باشد. در این روش با حذف اصولی و یا تضعیف عناصر اصلی سازه ای اقدام به تخریب می نمایند. به طوری که دستورالعمل های مربوطه جهت تخریب اعضای سازه ای باید به گونه ای باشد که ضمن پیشگیری از فرو ریختن زود هنگام، موجب فرو ریختن آوار حاصله از عملیات تخریب ساختمان در محل های پیش بینی شده گردد. در طول عملیات تخریب مکانیکی به روش فرو ریختن پیش بینی شده، حداقل فاصله ایمنی که معادل با ۱/۵ برابر عنصر سازه ای در حال تخریب می باشد باید رعایت شود. این روش باید در ساختمان های با ارتفاع کمتر از ۱۵ متر مورد استفاده قرار گیرد.

اصول تخریب ساختمان با برش اره ای

این روش که یکی از روش های نوین تخریب ساختمان می باشد؛ غالبا زمانی استفاده می گردد که نیاز به ایجاد تغییر و یا کارهای اضافی در ساختمان همراه با کاهش سر و صدا باشد. این دستگاه ها دارای تیغه های الماسه بوده و شیارهای کاملا مستقیمی در بتن ایجاد می نمایند. در صورتی که خطر ریزش آب بر روی دستگاه وجود نداشته باشد، به منظور کاهش انتشار گرد و غبار در حین عملیات تخریب ساختمان می توان بر روی تیغه الماسه و محل برش، آب اسپری کرد.

روش برش و پایین آوردن

از آنجایی که امروزه بیشتر خانه ها در مناطق پر تراکم شهری واقع شده اند و امکان تخریب ساختمان بتنی و سایر سازه ها با روش هایی همچون استفاده از مواد منفجره و یا گوی ها وجود ندارد، روش برش و پایین آوردن ابداع شد و مورد استفاده قرار گرفت. چگونگی تخریب ساختمان با این روش به این صورت است که از جک های هیدرولیکی به منظور پایین آوردن طبقه به طبقه سازه مورد نظر استفاده می شود.

عملیات تخریب ساختمان به روش برش و بلند کردن

در عملیات تخریب ساختمان به روش برش و بلند کردن ، در ابتدا اقدام به برش سازه به قطعات مختلف می گردد. سپس این قطعات با استفاده از جرثقیل بلند شده و به زمین انتقال می یابند. باید توجه نمود که در انتقال این قطعات به زمین باید نهایت احتیاط و دقت اعمال شود و از پرت کردن آنها خودداری گردد. پس از این مرحله قطعات انتقال یافته یا بر روی زمین تخریب می شوند و یا اینکه به جای دیگری انتقال می یابند. شایان ذکر است که اصول تخریب ساختمان در این روش به نحوی است که پیش از آغاز عملیات برش، باید پایداری سازه ای بخش های باقی مانده ساختمان مورد بررسی قرار گیرد و عضو سازه ای مورد تخریب توسط تکیه گاه های موقت محکم گردد.

نحوه تخریب ساختمان با کشش طناب سیمی

در این روش از کابل فولادی متصل به ماشین جا به جا کننده و یا دستگاه وینچ مکانیکی برای پایین کشیدن اعضای سازه ای استفاده می گردد. اصول تخریب ساختمان با کشش طناب سیمی به شرح زیر می باشد:

در حین عملیات کشش ماشین باید موازی با خط کشش بوده و فاصله ایمنی به اندازه ۱/۵ برابر ارتفاع ساختمان، بین ماشین و ساختمان حفظ گردد. طناب یا زنجیر مورد استفاده در عملیات کشش باید دارای تنش کششی بیشتر از ۴ برابر نیروی تئوری مورد نیاز بوده و حداقل ۲ بار در روز از نظر سایش و آسیب احتمالاتی بررسی شده و در صورت لزوم تعویض گردند. همچنین به منظور پیشگیری از بریدگی طناب در حین عملیات تخریب ساختمان ، باید لبه های تیز قسمتی که طناب به دور آن پیچیده شده است به طور کامل پوشیده شود.

استفاده از روش مکانیکی کشش طناب سیمی تنها در ساختمان های با ارتفاع حداکثر ۱۵ متر مجاز می باشد.

به منظور اطمینان از سقوط کنترل شده قسمت های تخریب شده ساختمان، می توان بخش پایینی دیوار را با دقت تضعیف نمود.

کلیه کارگران باید از مناطقی که خطر تضعیف طناب یا کابل وجود دارد دور بمانند.

نحوه تخریب ساختمان با تجهیزات روبوتیک

این روش یکی از روش های نوین عملیات تخریب ساختمان می باشد که در آن از روبات هایی به منظور برش بتن استفاده می گردد. از این تجهیزات در تخریب اجزای کوچکتر سازه همچون دیوارهای نازک، جان پناه ها، دیوارهای برشی، دیوارهای حائل و … استفاده می شود. از مزایای این روش تخریب ساختمان مکانیکی امکان جداسازی سنگدانه ها از یکدیگر و بازگردانی آن به چرخه تولید بتن می باشد.

عملیات تخریب ساختمان به روش انفجار

این روش غالبا در سازه هایی همچون ساختمان های مرتفع (برج ها)، سیلوها، پل ها و سوله ها مورد استفاده قرار می گیرد. اصول تخریب ساختمان به روش انفجار بدین صورت است که در ابتدا به منظور پیش بینی نحوه انفجار توسط نرم افزارهایی اقدام به آنالیز سازه می نمایند. پس از آن مواد منفجره (معمولا دینامیت) در مکان های تعیین شده قرار داده می شود و تخریب انجام می گردد. در برخی موارد حتی نیاز به مدلسازی سه بعدی سازه ها نیز می باشد.

اگر تخریب به سمت خاصی مد نظر باشد باید ابتدا ستون های آن سمت تخریب گردند. اگر عملیات تخریب ساختمان بر روی قاعده خود و به صورت داخلی مد نظر باشد غالبا در ابتدا ستون های میانی و چند ثانیه پس از آن ستون های کناری حذف می شوند.

اگرچه نحوه تخریب ساختمان بتنی با انفجار دارای مزایایی همچون هزینه کم و سرعت عمل بالا می باشد اما دارای معایبی از قبیل انتشار مقدار زیادی گرد و غبار، ایجاد آلودگی صوتی فراوان، امکان خرد شدگی و پرتاب اجزای سازه و همچنین خطرات استفاده از مواد منفجره می باشند.

اصول تخریب ساختمان

۱- پیش از آغاز عملیات تخریب ساختمان ، خانه ها و نیز معابر اطراف محل پروژه باید مورد بررسی قرار گیرد. به منظور جلوگیری از سقوط ضایعات و نخاله های حاصله بر روی عابرین، محل مربوطه به طور کامل توسط داربست و پوشش های توری سیمی و … محافظت گردد. به گونه ای که شیب این محافظ به سمت داخل ساختمان باشد.

۲- به منظور جلوگیری از آسیب به تاسیسات زیر زمینی و همچنین پیشگیری از ایجاد لرزش و مزاحمت برای املاک مجاور حین انجام روش های تخریب ساختمان ، باید اثرات ضربه ای مقاطع سازه ای تخریب شده بر روی سقف ها و یا زمین مورد بررسی قرار گیرد.

۳- در روش های تخریب ساختمان باید توجه داشت که از فرو ریختن یکباره قسمت های بزرگ سازه همچون سقف جلوگیری به عمل آید. به طور کلی باید از تخریب قسمت هایی از سازه که ریزش ناگهانی سایر قسمت های سازه را در پی دارند، جلوگیری شود. به منظور برش تیرها در ابتدا باید آنها را به صورت مناسب مهار کرد و سپس اقدام به برش زدن تیرها گردد.

۴- نخاله ها و ضایعات حاصل از عملیات تخریب ساختمان نباید به صورت سقوط آزاد به بیرون پرتاب شوند. مگر آنکه از درون کانال های چوبی و یا فلزی اقدام به این کار گردد که در این حالت در صورتی که شیب این کانال ها بیشتر از ۴۵ درجه باشد، کانال ها باید از چهار طرف کاملا مسدود شوند. همچنین دهانه های خارجی آنها نیز باید مجهز به یک دریچه محکم باشد.

۵- پیش از شروع حذف دیوارهای خارجی و کف طبقه زیرین، باید ضایعات و نخاله های حاصل از تخریب طبقه بالایی جمع آوری شود و در محل مناسب انبار گردد. باید توجه نمود که محل جمع آوری این نخاله ها باید به صورتی باشد که مزاحمتی برای ساختمان های اطراف و عابران ایجاد نکند. ضمنا موجب محدودیت فضای کاری کارگران و ماشین آلات نیز نگردد.

۶- ماشین آلات مورد استفاده در عملیات تخریب ساختمان باید دارای وزنه تعادلی بوده و بر روی سطح صاف و محکم کار کنند. همچنین کابین این ماشین ها به منظور پیشگیری از برخورد نخاله ها با اپراتور و محافظت از آنها، باید دارای شیشه های ضد ضربه باشند. شایان ذکر است که بررسی مداوم این تجهیزات و نیز کابل ها به منظور جلوگیری از وقوع حوادث ناگوار لازم و ضروری و از اصول تخریب ساختمان می باشد.

برای مطالعه بیشتر:

روش میکروپایل

قیمت نیلینگ