استانداردهای برق

کشورهای صنعتی برای طراحی نقشه های الکتریکی و انتخاب تجهیزات برق ساختمان برای کاربردهای مختلف، استانداردهای برق متفاوتی را تعریف کرده اند. بر روی تجهیزات الکتریکی ممکن است یک یا چند علامت استاندارد درج شده باشد که به معنای مورد تأیید بودن روش تولید و تست های انجام شده از نظر استانداردهای منطقه ای و جهانی است. برخی از مهم ترین و معتبرترین استانداردها در این زمینه عبارتند از استانداردهای  CSA ،GS ،UL ،NEC ،VDE ،DIN ،ANSI ،IEEE  و ISO. استاندارد برق IEC (استاندارد جهانی برق( از استانداردهای معتبر و مورد تأیید تمام کشورهای جهان است که به همراه  استاندارد برق DIN در  ایران کاربرد بیشتری دارند.

همچنین با توجه به روند جهانی هماهنگی در استانداردهای ملی و پذیرش هرچه بیشتر استانداردهای بین المللی، در شرایط حاضر، بیشترین تلاش کشورها صرف مشارکت فعال در مراحل تدوین استانداردهای بین المللی می شود.  در ادامه استانداردهای برق و نمادهای اختصاری آن ها مورد بررسی قرار گرفته است.

استاندارد ISO

مؤسسه بین الملل استاندارد (ISO-International standard association)، یک فدراسیون بین الملل متشکل از نهادهای ملی استاندارد است که وظیفه آن توسعه استانداردسازی و فعالیت های مرتبط به آن در جهان است. در واقع سازمان ISO در سطح وسیع به وضع استانداردهای کلی و جزئی برای هماهنگ کردن استانداردهای متفاوت جهانی، از جمله استانداردهای برق ، می پردازد. استانداردهای ایزو شامل دو نوع فنی و مدیریتی هستند.

استاندارد بین الملل IEC

سازمان  (IEC-International Electrotechnical Commission) یا کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک که در سال ۱۹۰۶ تأسیس شده است. لازم به ذکر است که این سازمان از سازمان های وابسته به سازان بین الملل استاندارد ISO  است و وظیفه تدوین و انتشار استانداردهای بین المللی IEC در حوزه صنعت برق و اصول ساخت تجهیزات الکتریکی، روش نصب  و زمینه های مرتبط را بر عهده دارد. استاندارد IEC به عنوان پایه استانداردهای ملی و مبنای ارزیابی ، انطباق و گواهی محصولات برقی و الکترونیکی است که به منظور تسهیل تجارت بین المللی استفاده می شود. به همین دلیل اکثر استانداردهای ملی کشورهای مختلف در حال حاضر به طور فزاینده ای بر اساس و یا معادل با استانداردهای برق IEC تدوین می شوند.

لیست استانداردهای IEC مرتبط با تاسیسات الکتریکی

بر اساس بند ۱۳-۱-۱ مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان ویرایش ۱۳۹۵ استاندارد IEC ، یکی از مراجع اصلی در بحث نظارت و طراحی تاسیسات الکتریکی است. در حال حاضر، قواعد ایمنی استانداردهای سری  IEC60364، IEC61140، IEC60479 وIEC61201  پایه و اساس اکثر استانداردهای برق در دنیا می باشد. در جدول زیر به برخی از استانداردهای مرتبط IEC با تاسیسات برقی اشاره شده است.

عنوان استاندارد	شماره استاندارد
ولتاژهای استاندارد IEC	IEC 60038
اقدامات مستقیم در خصوص تجهیزات اندازه گیری الکترونیکی آنالوگ و لوازم جانبی	مجموعهIEC 60051
ترانسفورماتورهای قدرت – کلیات	IEC 60076-1
ترانسفورماتورهای قدرت–قابلیت تحمل اتصال کوتاه	IEC 60076-5
مبدل های نیمه هادی–الزامات عمومی و مبدل های با کموتاسیون خط–مشخصات نیازهای اساسی	IEC 60146-1-1
رله های اندازه گیری و تجهیزات حفاظتی–الزمات مشترک	IEC 60255-1
فیوزهای فشار ضعیف–الزامات عمومی	IEC 60269-1
فیوزهای فشار ضعیف – الزامات تکمیلی فیوزها برای استفاده توسط افراد مجاز (عمدتا فیوزهای با کاربرد صنعتی) – نمونه هایی از سیستم های استاندارد شده فیوزهای A تا K	IEC 60269-2
فیوزهای فشار قوی–فیوزهای محدودکننده جریان	IEC 60282-1
کابل های برق – محاسبه مقادیر جریان نامی – معادلات مقادیر جریان نامی (۱۰۰% ضریب بار) و محاسبه تلفات – کلیات	IEC 60287-1-1
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–اصول بنیادی، ارزیابی ویژگی های کلی، تعاریف	IEC 60364-1
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–حفاظت برای ایمنی–حفاظت در مقابل شوک الکتریکی	IEC 60364-4-41
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–حفاظت برای ایمنی–حفاظت در مقابل اثرات حرارتی	IEC 60364-4-42
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–حفاظت برای ایمنی–حفاظت در مقابل اضافه جریان	IEC 60364-4-43
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–حفاظت برای ایمنی–حفاظت در مقابل اختلالات ولتاژ و اختلالات الکترومغناطیسی	IEC 60364-4-44
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–انتخاب و نصب تجهیزات الکتریکی–قوانین کلی	IEC 60364-5-51
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–انتخاب و نصب تجهیزات الکتریکی–سیستم های سیم کشی	IEC 60364-5-52
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–انتخاب و نصب تجهیزات الکتریکی–جداسازی، کلیدزنی و کنترل	IEC 60364-5-53
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–انتخاب و نصب تجهیزات الکتریکی–آرایش های زمین و هادی های حفاظتی	IEC 60364-5-54
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–انتخاب و نصب تجهیزات الکتریکی–سایر تجهیزات	IEC 60364-5-55
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف – بازرسی	۶۰۳۶۴-۶ IEC
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–مکان های حاوی حمام یا دوش	IEC 60364-7-701
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–استخرهای شنا و فواره ها	IEC 60364-7-702
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–اتاق ها و کابین های حاوی گرم کننده های سونا	IEC 60364-7-703
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–تاسیسات ساخت و ساز و تخریب	IEC 60364-7-704
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–مکان های کشاورزی و باغبانی	IEC 60364-7-705
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–مکان فعالیت های با جابجایی محدود	IEC 60364-7-706
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–پارک کاروان ها، پارک های تفریحی و مکان های مشابه	IEC 60364-7-708
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–اسکله و مکانهای مشابه	IEC 60364-7-709
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–اماکن پزشکی	IEC 60364-7-710
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–نمایشگاهها و غرفه ها	IEC 60364-7-711
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف – نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص – سیستم های تغذیه برق خورشیدی (PV)	IEC 60364-7-712
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–مبلمان	IEC 60364-7-713
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–تاسیسات روشنایی خارجی	IEC 60364-7-714
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–تاسیسات روشنایی ولتاژ خیلی پایین	IEC 60364-7-715
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–واحدهای موبایل و یا قابل حمل و نقل	IEC 60364-7-717
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–امکانات همگانی و محل های کار	IEC 60364-7-718
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–تاسیسات برق در کاروان ها و کاروان های موتوری	IEC 60364-7-721
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندیهای تاسیسات یا مکان های خاص–عملیات بهره برداری یا تعمیر و نگهداری گذرگاه ها	IEC 60364-7-729
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–تاسیسات الکتریکی موقت برای سازه ها، تجهیزات تفریحی و غرفه های محلات، پارک های تفریحی و سیرک ها	IEC 60364-7-740
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–نیازمندی های تاسیسات یا مکان های خاص–کابل های حرارتی و سیستم های گرمایشی تعبیه شده	IEC 60364-7-753
تاسیسات الکتریکی فشار ضعیف–بهره وری انرژی	IEC 60364-8-1
اصول پایه ای و ایمنی برای رابط انسان و ماشین، نشانه گذاری و شناسایی–شناسایی ترمینال های هادی ها و انتهای هادی ها	IEC 60446
اثرات جریان بر روی انسان ها و دام–جنبه های عمومی	IEC 60479-1
اثرات جریان بر روی انسان ها و دام–جنبه های خاص	IEC 60479-2
اثرات جریان بر روی انسان ها و دام–اثر جریان عبوری از بدن دام	IEC 60479-3
درجه حفاظت محفظه ها (کد IP)	IEC 60529
مشخصات لینک های فیوزی فشار قوی برای کاربردهای مدارهای موتوری	IEC 60644
هماهنگی عایقی برای تجهیزات سیستم های فشار ضعیف–تمام طبقات	IEC 60664
ابعاد تابلوی فشار ضعیف و تابلوی فرمان. نصب استاندارد بر روی ریل ها برای پشتیبانی مکانیکی از تجهیزات الکتریکی در تاسیسات تابلو و تابلوی فرمان	IEC 60715
محدودیت دمای اتصال کوتاه کابل های برق با ولتاژ نامی یک کیلوولت (Um=1.2 kV) و سه کیلوولت (Um=3.6 kV)	IEC 60724
الزامات عمومی برای کلیدهای حفاظتی جریان باقیمانده	IEC 60755
راهنمای کاربردی انتخاب لینک فیوزهای محدودکننده جریان ولتاژ بالا برای مدار ترانسفورماتور	IEC 60787
تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – مقررات عمومی	IEC 60947-1
تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – کلیدها	IEC 60947-2
تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – کلیدها، قطع کننده ها، کلید – قطع کننده ها و واحدهای ترکیبی با فیوز	IEC 60947-3
تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – کنتاکتورها و راه اندازهای موتور – کنتاکتورهای الکترومکانیکی و راه اندازهای موتور	IEC 60947-4-1
تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – تجهیزات با عملکرد چندگانه – تجهیزات کلید تبدیل	IEC 60947-6-1
حفاظت در مقابل شوک های الکتریکی – جنبه های مشترک تاسیسات و تجهیزات	IEC 61140
استفاده از محدودیت های ولتاژ تماسی مرسوم – راهنمای کاربردی	IEC 61201
مونتاژ تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – راهنمای مونتاژ	IEC / TR 61439-0
مونتاژ تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – مقررات عمومی	IEC 61439-1
مونتاژ تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – قطعات تابلوی قدرت و تابلو فرمان	IEC 61439-2
مونتاژ تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – تابلوهای توزیعی که توسط افراد عادی بهره برداری می شود (DBO)	IEC 61439-3
مونتاژ تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – الزامات خاص برای قطعات سایت های ساخت و ساز (ACS)	IEC 61439-4
مونتاژ تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – قطعات برای شبکه های توزیع عمومی	IEC 61439-5
مونتاژ تابلو و تابلو فرمان فشار ضعیف – سیستم باس داکت	IEC 61439-6
ایمنی برق در سیستم های توزیع فشار ضعیف تا ۱۰۰۰ ولتacو ۱۵۰۰ ولتdc – تجهیزات آزمایش، اندازه گیری یا پایش اقدامات حفاظتی – الزامات عمومی	IEC 61557-1
حفاظتی فشار ضعیف – برقگیر حفاظتی متصل به شبکه های مخابراتی و ارسال علائم – الزمات عملکرد و روش های آزمون	IEC 61643-21
برقگیر حفاظتی فشار ضعیف – برقگیر حفاظتی متصل به شبکه های مخابراتی و ارسال علائم – انتخاب و اصول کاربرد	IEC 61643-22
تابلو و تابلو فرمان ولتاژ بالا – آزمایش های ترکیبی	IEC 62271-101
تابلو و تابلو فرمان ولتاژ بالا – جداکننده های جریان متناوب و سکسیونرهای زمین	IEC 62271-102
تابلو و تابلو فرمان ولتاژ بالا – کلید برای ولتاژهای نامی بالاتر از یک کیلوولت تا ۵۲ کیلوولت	IEC 62271-103
تابلو و تابلو فرمان ولتاژ بالا – کلید – فیوز جریان متناوب ولتاژهای نامی بالاتر از یک کیلوولت تا ۵۲ کیلوولت	IEC 62271-105
تابلو و تابلو فرمان ولتاژ بالا – تابلوی جریان متناوب تمام بسته فلزی (metal enclosed) و تابلوی فرمان برای ولتاژهای نامی بالاتر از یک کیلوولت تا ۵۲ کیلوولت	IEC 62271-200
تابلو و تابلو فرمان ولتاژ بالا – پستهای پیش ساخته HV/LV	IEC 62271-202
حفاظت در مقابل صاعقه – قسمت ۱: اصول کلی	IEC 62305-1
حفاظت در مقابل صاعقه – قسمت ۲: مدیریت ریسک	IEC 62305-2
حفاظت در مقابل صاعقه – قسمت ۳: آسیب فیزیکی به سازه ها و خطرات عمر	IEC 62305-3
حفاظت در مقابل صاعقه – قسمت ۴: سیستم های برق و الکترونیک در سازه ها	IEC 62305-4

استاندارد CE (اروپا)

استاندارد  (CE-Conformité Européenne) به معنای مورد قبول اروپا است. در واقع این استاندارد برق بیانگر تطابق محصول با مقررات و استاندارد در زمینه حفاظت مصرف کننده و محیط زیست اروپا می باشد. اعداد چهار رقمی در کنار علامت CE نشان دهنده شرکتی است که آزمایش های مورد نیاز برای ثبت گواهی را انجام داده است. در واقع این نشان بیانگر انطباق محصول با استانداردهای بهداشت، ایمنی و حفاظت از محیط زیست در اروپاست. مجوز استفاده از این علامت زمانی به سازندگان داده می شود که کلیه الزامات ابلاغ شده در استانداردهای برق مرتبط با محصول خود را رعایت کرده باشند. لازم به ذکر است که یک استاندادر چینی با نام مختصر CE نیز وجود دارد که توجه به فاصله دو حرف c و e می تواند به تشخیص استاندارد کمک کند. چرا که فاصله این دو حرف در استاندارد اروپایی بیشتر است.

استاندارد بین المللی IEEE

مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک (IEEE-The Institute of Electrical and Electronics Engineer) از موسسات مهم استانداردهای برق در زمینه های مهندسی پزشکی، فناوری اطلاعات، مخابرات، حمل و نقل، نانو و غیره است.

استاندارد DIN

مؤسسه استاندارد آلمان،  (DIN-deutsches institute fure norming) دارای فعالیت وسیعی در زمینه نقشه کشی، ساخت، تولید، اندازه گیری و تست محصولات صنعتی است. نخستین مؤسسه استاندارد ایران در سال ۱۳۳۲ تأسیس شد که در سال ۱۳۶۰ به عضویت ISO درآمد. پیش از آن، ایران در زمینه نقشه کشی از استاندارد برق DIN استفاده می کرد. هم اکنون نیز در دفاتر طراحی و نقشه کشی بعضی از کارخانه ها از استانداردهای برق DIN استفاده می شود. در کشور ما در مواردی که استاندارد ISO پیشنهادی نداده باشد از استاندارد DIN پیروی می شود.

استاندارد ANSI

مؤسسه استاندارد ملی امریکا، (ANSI-American National Standard Institute)، سازمانی غیر دولتی است که  بر نحوه استانداردهایی که برای محصولات، خدمات، روند و سیستم ها صادر می شود نظارت می کند. این سازمان به عنوان نماینده امریکا در سازمان جهانی استاندارد برای تطبیق استاندادهای آمریکا با استانداردهای جهانی حضور دارد. با توجه به حوزه های فعالیتی آن می توان از آن برای استانداردهای برق نیز استفاده کرد. فعالیت مؤسسه ANSI در پنج زمینه است که عبارتند از:

1. بخش استانداردهای سوخت زیستی ANSI یا (ANSI-BSP)
2. بخش استانداردهای فناوری اطلاعات در بخش سلامت
3. بخش استانداردهای امنیت داخلی  ANSI
4. بخش استانداردهای نانوتکنولوژی  ANSI
5. بخش جلوگیری از دزدی هویت و مدیریت استانداردهای تشخیص هویت

استاندارد NEC (آمریکا)

مقررات ملی برق، (NEC-National Electrical Code) یک سازمان ملی در آمریکا است که در زمینه حفاظت در برابر آتش در ارتباط با ایمنی تأسیسات الکتریکی فعالیت می کند. سیستم این نوع از استانداردهای برق ، غیر متریک بوده و پس از آزمایش و تست تجهیزات به صورت برچسب روی بدنه تجهیزات قرار می گیرد.

استاندارد VDE

انجمن برقT الکترونیک و فناوری اطلاعات، (VDE-verbrand der elektrotechnik)، یک سازمان بین المللی برای تجهیزات و محصولات برقی است که وظیفه تست و مطابقت با استانداردهای ساخت، ایمنی و صدور گواهینامه این محصولات را دارد. سازمان VDE تنها استانداردهای برق مرتبط با پروژه های الکتریکی را منتشر می کند. این استاندارد برق از نوع متریک بوده و به همین  دلیل در ایران کاربرد زیادی دارد. مهم ترین مقررات VDE در زمینه ایمنی در مهندسی برق مربوط به جریان و ولتاژ خطرناک و پنج قانون اساسی ایمنی است که در جدول زیر آمده است.

گروه	سری استاندارد	موضوع	شرح
۱	DIN-VDE 00xx and 01xx	اصول کلی/ سامانه های قدرت	فرا استانداردها، مهندسی قدرت
۲	DIN-VDE 02xx	هادی های انرژی	کابلها و خطوط الکتریکی
۳	DIN-VDE 03xx	مواد عایق	الکترونیک، عایق ها و ابررساناها
۴	‎ DIN-VDE 04xx	اندازه گیری، کنترل، تنظیم	سامانه های نظارت (حسگرهای آتش، حفاظت در برابر تشعشع و…)
۵	DIN-VDE 05xx	ماشین ها، مبدل ها	باتری ها و انباشتگرها، ماشین های الکتریکی
۶	DIN-VDE 06xx	مواد عایق، کلیدزنی	تأسیسات برقی
۷	DIN-VDE 07xx	دستگاه ها و ابزارهای کاربردی	ایمنی وسایل خانگی، روشنایی و لامپها، تجهیزات پزشکی
۸	مانند ‎ DIN-VDE 0800	فناوری اطلاعات

هوشمند سازی کولر گازی و آبی تبریز هوشمند سازی کولر گازی و آبی بجنورد هوشمند سازی کولر گازی و آبی کرمانشاه هوشمند سازی کولر گازی و آبی ارومیه هوشمند سازی کولر گازی و آبی اهواز هوشمند سازی کولر گازی و آبی یاسوج هوشمند سازی کولر گازی و آبی اردبیل هوشمند سازی کولر گازی و آبی زنجان هوشمند سازی کولر گازی و آبی گرگان هوشمند سازی کولر گازی و آبی اصفهان هوشمند سازی کولر گازی و آبی سمنان هوشمند سازی کولر گازی و آبی رشت هوشمند سازی کولر گازی و آبی کرج هوشمند سازی کولر گازی و آبی زاهدان هوشمند سازی کولر گازی و آبی خرم آباد هوشمند سازی کولر گازی و آبی ایلام هوشمند سازی کولر گازی و آبی شیراز هوشمند سازی کولر گازی و آبی ساری هوشمند سازی کولر گازی و آبی بوشهر هوشمند سازی کولر گازی و آبی قزوین هوشمند سازی کولر گازی و آبی اراک هوشمند سازی کولر گازی و آبی شهرکرد هوشمند سازی کولر گازی و آبی قم هوشمند سازی کولر گازی و آبی بندرعباس هوشمند سازی کولر گازی و آبی بیرجند هوشمند سازی کولر گازی و آبی سنندج هوشمند سازی کولر گازی و آبی همدان هوشمند سازی کولر گازی و آبی مشهد هوشمند سازی کولر گازی و آبی کرمان هوشمند سازی کولر گازی و آبی یزد هوشمند سازی کولر گازی و آبی تهران

برای مطالعه بیشتر:

برقکاری ساختمان

تابلو برق

لوله کشی برق ساختمان

فهرست سازندگان تابلو برق و تجهیزات الکتریکی

سیم کشی برق ساختمان

قرارداد تاسیسات برقی

لیست سازندگان تابلو برق

نقشه سیم کشی ساختمان

تابلو برق کارگاهی

تابلو برق اضطراری