در دنیای امروز که وابستگی به سیستم های الکتریکی روز به روز در حال افزایش است، توجه به ایمنی در طراحی این سیستم ها اهمیت ویژه ای یافته است. یکی از اجزای حیاتی در تضمین ایمنی الکتریکی، چاه ارت است که نقش آن هدایت جریان های ناخواسته به زمین و محافظت از جان انسان و تجهیزات حساس می باشد. در این میان، عمق چاه ارت استاندارد یکی از عوامل کلیدی در کارایی این سیستم محسوب می شود. انتخاب عمق مناسب برای چاه ارت نه تنها بر میزان مقاومت الکتریکی آن اثر گذار است، بلکه می تواند عملکرد سیستم ارتینگ را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
اما یکی از مهمترین پرسشهایی که در طراحی و اجرای چاه ارت مطرح میشود، این است که عمق چاه ارت چند متر است یا به عبارت دیگر، چه عواملی بر تعیین عمق مناسب برای یک چاه ارت استاندارد موثرند. برای پاسخ به این سوال باید شرایط محیطی، نوع خاک، نوع بار الکتریکی و استانداردهای اجرایی در نظر گرفته شود. همچنین قیمت تمامی اجزا و اجرت اجرای چاه ارت از طریق کارشناسان عمران مدرن به شماره ۰۲۱۶۲۹۹۹۶۷۵ قابل استعلام می باشد.

عمق چاه ارت چقدر باید باشد؟
به فاصله عمودی سطح زمین تا پایین ترین نقطه حفاری شده چاه، عمق چاه ارت گفته می شود. عمق یکی از مهم ترین پارامترهایی است که در طراحی و اجرای سیستم ارتینگ باید مورد توجه قرار بگیرد، زیرا مقاومت الکتریکی زمین به طور مستقیم با آن در ارتباط است.
هر چه عمق چاه بیشتر باشد، الکترود در لایه هایی با مقاومت کمتر قرار می گیرد و باعث کاهش مقاومت سیستم اتصال به زمین خواهد شد. کاهش مقاومت زمین نیز موجب می شود تا جریان های نشتی و اضافه ولتاژ ها با سرعت بیشتری به زمین منتقل شوند و باعث حفظ ایمنی مجموعه می شود.
برای تعیین عمق چاه ارت استاندارد نمی توان عدد ثابتی را در نظر گرفت زیرا عوامل مختلفی تعیین کننده این پارامتر هستند. این عوامل شامل شرایط خاک، اقلیم منطقه، نوع الکترود، میزان جریان عبوری مورد انتظار و استانداردهای اجرایی می باشد.
حداقل عمق چاه ارت چقدر است؟
یکی از سوالات رایجی که در هنگام طراحی سیستم ارتینگ مطرح می شود این است که حداقل عمق چاه ارت چقدر باید باشد، پاسخ به این سوال به عوامل متعددی بستگی دارد.
به طور کلی، حداقل عمق چاه ارت باید به گونه ای باشد که الکترود ارت در لایه هایی از خاک قرار بگیرد که رطوبت بیشتری دارند و مقاومت مخصوص کمتری از خود نشان می دهند. در اکثر مناطق کشور ما، رسیدن به چنین شرایطی معمولاً در عمق ۲.۵ تا ۳ متر امکان پذیر است. به همین دلیل، در بسیاری از آیین نامه ها از جمله نشریه ۱۱۰ سازمان برنامه و بودجه، حداقل عمق چاه ارت استاندارد ۳ متر توصیه شده است.
البته باید توجه داشت که رسیدن به مقاومت مطلوب زمین تنها با افزایش عمق امکان پذیر نیست. در برخی خاک ها که مقاومت مخصوص بسیار بالایی دارند، حتی با عمق ۶ یا ۷ متر نیز ممکن است نتوان مقاومت مناسبی ایجاد کرد. در این موارد، از مواد کاهنده مقاومت مانند بنتونیت استفاده می شود.
پروژه های حساس مانند بیمارستان ها، مراکز داده یا ایستگاه های پست برق، طراحی سیستم ارتینگ با دقت بیشتری انجام می شود و عمق چاه ارت استاندارد ممکن است تا ۸ متر یا بیشتر افزایش یابد. اما در اغلب پروژه های ساختمانی و صنعتی، عمق ۳ تا ۶ متر کافی است.

عوامل مؤثر بر عمق چاه ارت
عمق چاه ارت یکی از عوامل کلیدی در عملکرد صحیح سیستم ارتینگ است و تعیین دقیق آن به مجموعه ای از شرایط وابسته است. اینکه عمق چاه ارت چقدر است، به فاکتورهایی مانند نوع خاک، میزان رطوبت، مقاومت مخصوص خاک و نوع الکترود بستگی دارد. به طور معمول، هرچه مقاومت الکتریکی خاک بیشتر باشد، برای رسیدن به مقاومت مطلوب، عمق بیشتری مورد نیاز است. به همین دلیل، در مناطق خشک و با خاک شنی، حفر چاه ارت عمیق تر انجام می شود، در حالی که در خاک های رسی و مرطوب، می توان با عمق کمتر به نتیجه مشابه رسید.
در بررسی سوال رایج چاه ارت چند متر است یا حداقل عمق چاه ارت چقدر است ، این نتیجه به دست آمده که در بیشتر پروژه های عمرانی و صنعتی، عمقی بین ۳ تا ۶ متر متداول است، اما این مقدار ثابت نیست و بر اساس نتایج تست مقاومت خاک و الزامات فنی هر پروژه تعیین می شود. بنابراین، پاسخ به این پرسش که عمق چاه ارت چقدر باید باشد، تنها با بررسی شرایط محل و هدف از اجرای ارت قابل ارائه است و نمی توان یک عدد یکسان برای همه پروژه ها در نظر گرفت.

نکات اجرایی برای دستیابی به مقاومت مناسب زمین
در کنار انتخاب عمق مناسب، اجرای صحیح و اصولی چاه ارت نقش بسیار مهمی در دستیابی به مقاومت مطلوب دارد. صرفاً افزایش عمق چاه ارت ، تضمینی برای کاهش مقاومت نیست و باید مجموعه ای از عوامل فنی و اجرایی به درستی در کنار هم قرار گیرند تا سیستم ارتینگ عملکردی ایمن داشته باشد.
یکی از مهم ترین اقدامات، استفاده از مواد کاهنده مقاومت مانند بنتونیت است. این مواد در اطراف الکترود چاه ارت ریخته می شوند و با ایجاد بستری رسانا باعث کاهش قابل توجه مقاومت خاک در ناحیه اطراف آن می گردند. استفاده از این ترکیبات در مناطقی با خاک خشک بسیار مؤثر است و در عمق های کم نیز می توان به مقاومت مناسب دست یافت.
نکته مهم دیگر، نحوه نصب الکترود است. باید اطمینان حاصل شود که صفحه یا میله ارت در تماس کامل با خاک مرطوب قرار گرفته و بین آن، فضای خالی وجود ندارد. در صورت وجود هوا یا خاک خشک بین الکترود و زمین، کارایی چاه به شدت کاهش خواهد یافت. همچنین لازم است محل اتصال سیم مسی به الکترود به درستی جوش داده شود تا در برابر خوردگی و گذر زمان مقاوم باشد.
در نهایت، پس از اجرای کامل چاه ارت، باید مقاومت آن توسط دستگاه اندازه گیری شود. اگر مقدار اندازه گیری شده بیشتر از مقدار استاندارد باشد، مثلاً بالای ۲ اهم در پروژه های معمولی یا بیش از ۱ اهم در پروژه های حساس، باید اصلاحات لازم انجام شود.
برای مطالعه بیشتر:
دیدگاهتان را بنویسید