سپتیک تانک (چاه فاضلاب سپتیک)

سپتیک تانک یا سپتیک فاضلاب اولین بار در سال 1876 در کشور آمریکا مورد استفاده قرار گرفت اما ثبت اختراع آن در سال 1881 در فرانسه انجام شد. این سیستم یکی از ساده ترین و قدیمی ترین فرآیندهای تصفیه فاضلاب می باشد. استفاده از تانک سپتیک در شبکه خدمات شهری می تواند از نظر سلامت و بهداشت جامعه مفید واقع شود و در شرایط بحرانی موجب جلوگیری از افزایش مخاطرات، آسیب ها و صدمات وارده گردد.

همچنین سپتیک تانک فاضلاب می تواند با جداسازی فاضلاب جامد و مایع در ابتدای مسیر شبکه ، تاثیر قابل توجهی بر افزایش عمر مفید تاسیسات و لوله های شبکه فاضلاب شهری داشته باشد. به طوری که این سیستم موجب کاهش رسوبات شبکه جمع آوری فاضلاب می گردد. از طرفی مخزن سپتیک به منظور تصفیه مقدماتی فاضلاب ، نیازمند مصرف انرژی نیز نمی باشد.

قیمت سپتیک تانک

سپتیک تانک به دو صورت پیش ساخته و درجا مورد استفاده قرار می گیرد. بر این اساس قیمت سپتیک فاضلاب متفاوت می باشد. انواع مخزن سپتیک پیش ساخته را می توان به سپتیک تانک پلی اتیلن ، سپتیک تانک فایبرگلاس و سپتیک بتنی دسته بندی کرد. جنس مخزن نیز تعیین کننده قیمت چاه سپتیک پیش ساخته می باشد.

با توجه به ابعاد و متریال متنوع مورد استفاده برای ساخت مخزن سپتیک بدیهی است که قیمت اجرای آن بسیار متغیر باشد. جنس بدنه تانک سپتیک ، تعداد مخازن ، حجم مخازن و عمق قرار گیری سیستم از عمده ترین عوامل موثر بر قیمت سپتیک تانک می باشد.

از دیگر عوامل موثر بر قیمت سپتیک تانک دفنی یا غیر دفنی بودن آن است. در مخازن دفنی، میزان خاک روی مخزن و یا به عبارتی عمق اجرایی نقشه چاه سپتیک ، بر روی استحکام مورد نیاز بدنه تاثیر می گذارد. به عبارتی با افزایش عمق دفن، به بدنه مستحکم تری نیاز بوده و قیمت سپتیک فاضلاب افزایش می یابد.

قیمت سپتیک تانک بتنی

تانک سپتیک بتنی هم به صورت پیش ساخته قابل خریداری است و هم قابلیت اجرا دارد. قیمت سپتیک تانک بتنی پیش ساخته با قیمت تانک سپتیک ساخته شده در محل متفاوت است. قیمت سپتیک تانک بتنی درجا به میزان و کیفیت مصالح مصرفی، قیمت متریال و دستمزد استادکار وابسته است.

چاه سپتیک بتنی پیش ساخته از جمله مخازن مقرون بصرفه بشمار می آید. حجم مخزن، از جمله عوامل موثر بر قیمت آن می باشد. قیمت سپتیک تانک بتنی پیش ساخته به قیمت میلگرد مصرفی، قیمت بتن مورد استفاده، قیمت عایق مصرفی و هزینه تولید وابسته است. در هزینه های تمام شده باید هزینه حمل به محل را هم لحاظ کرد.

قیمت سپتیک تانک پلی اتیلن

سپتیک تانک پلی اتیلن قیمت بالاتری نسبت به انواع بتنی دارد. قیمت سپتیک تانک پلی اتیلن به ابعاد و مقاومت مکانیکی آن وابسته است. در ابعاد مشخص و ثابت با افزایش مقاومت مکانیکی قیمت سپتیک تانک فاضلاب پلی اتیلن افزایش یافته و در مقاومت مکانیکی ثابت نیز افزایش ابعاد موجب بیشتر شدن قیمت سپتیک تانک پلی اتیلن می گردد.

این مخزن سپتیک به صورت دو جداره با لوله اسپیرال نیز قابل تولید و عرضه است که در ابعاد و مقاومت مکانیکی یکسان، قیمت سپتیک تانک فاضلاب پلی اتیلن بیشتر از نوع معمولی آن می باشد. ظرفیت، ابعاد، مقاومت مورد نیاز بدنه، نوع و تعداد ورودی و خروجی از عوامل کلی موثر بر قیمت سپتیک پلی اتیلن فاضلاب می باشند.

قیمت سپتیک تانک فایبرگلاس

معمولا سپتیک تانک فایبرگلاس قیمتی بالاتر از انواع بتنی و پلی اتیلن دارد. قیمت سپتیک تانک فایبرگلاس به اندازه و کارایی آن و کیفیت مواد مصرفی در ساخت وابسته است. استوانه ای یا مکعبی بودن این مخزن، عامل دیگر تعیین کننده قیمت آن است.

خرید سپتیک تانک

پیش از اقدام به خرید سپتیک تانک باید از انواع آن و ویژگی های هر کدام اطلاعات کسب کرد. نوع فاضلاب ورودی می تواند تعیین کننده جنس سپتیک باشد. خرید این مخزن باید بر اساس حجم و جنس تعیین شده در نقشه ها صورت پذیرد. قیمت چاه سپتیک نیز می تواند خرید را تحت تاثیر قرار دهد. قبل از اقدام به خرید، استعلام قیمت مخازن مختلف می تواند به انتخاب درست و مناسب، کمک کند.

انواع مخزن سپتیک

مخزن سپتیک را می توان از نظر نوع کاربرد سپتیک تانک به انواع سپتیک فاضلاب خانگی ، تجاری ، سپتیک تانک فاضلاب صنعتی و … دسته بندی کرد. از نظر جنس بدنه هم دارای انواع بتنی، پلی اتیلن، فایبرگلاس و … می باشد. از نظر شیوه اجرایی نیز به انواع چاه فاضلاب سپتیک پیش ساخته و درجا دسته بندی می گردد. در ادامه به معرفی برخی از انواع مخزن سپتیک پرداخته شده است.

سپتیک فاضلاب خانگی

سپتیک فاضلاب خانگی عملیات پیش تصفیه را انجام می دهد. این دستگاه جامدات و چربی های خروجی از مجتمع های مسکونی را می گیرد. مخزن سپتیک فاضلاب خانگی غالبا بیشتر از دو بخش دارد. بخش اول حجمی تقریبا دو برابر بخش های دیگر دارد تا مواد جامد بیشتری ته نشین شوند. تهیه نقشه چاه سپتیک خانگی و جانمایی آن بسیار حائز اهمیت می باشد.

تانک سپتیک فاضلاب صنعتی

نوع فاضلاب بر روی جنس مخزن سپتیک تاثیرگذار است. از آنجایی که فاضلاب های صنعتی غالبا دارای مقدار زیادی روغن می باشند، در نتیجه باید از مخازنی استفاده کرد که جنس بدنه آن چربی گریز باشد. چاه فاضلاب سپتیک فایبرگلاس یکی از بهترین گزینه ها برای دستیابی به این هدف می باشد.

چاه سپتیک بتنی

همان طور که پیشتر نیز بیان شد، سپتیک بتنی دارای دو نوع پیش ساخته و درجا می باشد. معمولا اجرای سپیتک تانک های آجری و بتنی صرف هزینه کم تری را در پی خواهند داشت، اما از لحاظ آب بندی دارای معایب قابل توجهی می باشند.

سپتیک بتنی پیش ساخته

سپتیک بتنی آماده غالبا به صورت دو یا سه مخزنه تولید می گردد. در ساخت آن از میلگرد استفاده می شود. بدنه آن باید عایق کاری باشد تا از نفوذ فاضلاب به بیرون جلوگیری نماید. بدین منظور معمولا بدنه بیرونی مخزن سپتیک را با ایزوگام و بدنه داخلی آن را با چسب بتن آب بندی می کنند. به منظور ضد سولفات کردن چاه سپتیک بتنی آماده، در ساخت آن از بتن تیپ ۵ یا بتن ضدسولفات استفاده می گردد. ابعاد سپتیک تانک بتنی بر اساس حجم فاضلاب ورودی تعیین می شود.

این مخازن غالبا به صورت استوانه ای تولید می شوند و حجم آنها تا ۱۵ مترمکعب است. برای تصفیه فاضلاب های با حجم بیشتر از ۱۵ مترمکعب باید از چند مخزن فاضلاب سپتیک که به یکدیگر متصل می شوند، استفاده کرد.

سپتیک بتنی درجا

برای ساخت سپتیک درجا از آجر و بلوک، سیمان ضدسولفات، میلگرد و ایزوگام استفاده می شود. البته استفاده از میلگرد به ابعاد سپتیک تانک بتنی و درنتیجه حجم آن وابسته است. ابعاد سپتیک تانک بتنی آماده بر اساس سرانه فاضلاب و تعداد افراد تعیین می گردد.

نحوه تصفیه در سپتیک تانک بدین صورت است که ابتدا فاضلاب از طریق لوله ورودی وارد مخزن اول می شود. این بخش توسط یک دیواره جدا کننده از مخزن دوم جدا می شود.

سپتیک تانک پلی اتیلن

مقاومت بالا در برابر خوردگی و همین طور سرعت نصب بالا از ویژگی های این چاه سپتیک می باشد. دیواره سپتیک پلی اتیلنی مقاومت بالایی در برابر فشارها و بارهای جانبی وارده دارد. این مخازن به صورت دفنی یا غیر دفنی قابل اجرا هستند. وزن آنها نیز از انواع بتنی کمتر است. سپتیک پلی اتیلنی هزینه نگهداری کمتری دارد. در ساخت این مخازن از لوله های دوجداره پلی اتیلن کاروگیت، اسپیرال، کورتیوب و یا کاروگیت اسپیرال استفاده می شود. نوع کورتیوب سپتیک تانک پلی اتیلن قیمت کمتری نسبت به انواع دیگر دارد.

سپتیک تانک فایبرگلاس

این نوع از سپتیک فاضلاب قابلیت مونتاژ در محل را دارد. آب بندی کامل مخزن، مقاومت در برابر پوسیدگی، قابلیت حمل و نصب آسان از جمله ویژگی های این گندانبار می باشد. سپتیک فایبرگلاس گزینه مناسبی برای اجرا در بیرون از خاک است. زیرا انواع پلی اتیلنی در چنین شرایطی پس از ۵ سال دچار تغییر حالت می شوند، مگر اینکه آن را تقویت نمایند. در این صورت قیمت سپتیک تانک فاضلاب پلی اتیلن از انواع فایبرگلاس بیشتر خواهد شد.

نحوه اجرای سپتیک فاضلاب آماده

اولین گام جهت اجرای سپتیک فاضلاب تعیین محل مناسب جهت اجرای سیستم است. محل اجرای سپتیک تانک عمدتا لازم است حداقل ۱۰ متر از ساختمان و ۳۰ متر از چاه های آب فاصله داشته باشد. همچنین لازم است سپتیک فاضلاب در جهت مخالف وزش بادهای غالب ساخته شود.

به طور کلی سپتیک تانکها به صورت دفنی ، در سطح زمین و یا در ارتفاع اجرا می شوند. اما با توجه به این که در اغلب موارد لوله ورودی فاضلاب در زیرزمین واقع شده است، سپتیک تانک به صورت دفنی اجرا می گردد.

قبل از اجرای سپتیک فاضلاب لازم است بررسی شود که مخازن توانایی تحمل بار خاک اطراف و سربارهای احتمالی را داشته باشند. چراکه در غیر این صورت، مخازن به سبب اعمال بارهای وارده، دچار تغییر شکل های نامناسب شده و در نهایت این تغییر شکل ها می تواند باعث شکستگی اتصالات و نشت فاضلاب به بیرون سپتیک تانک گردد.

عمق گود برداری نیز لازم است به گونه ای باشد که خروجی فاضلاب به صورت ثقلی وارد لوله ورودی سپتیک شود. همچنین در صورتی که خاک کف گود مقاومت کافی را نداشته باشد، ابتدا خاک متراکم شده سپس یک لایه بتن مگر با عیار حداقل 150 کیلوگرم بر متر مکعب در کف گود اجرا می شود.

عمدتا مخازن سپتیک در کارگاه به صورت پیش ساخته طراحی و ساخته می شوند. این قطعات پیش ساخته در محل با ملات ماسه سیمان یا چسب اپوکسی به یکدیگر متصل شده و درزها آب بند می گردند. در گام بعدی، سپتیک فاضلاب با کمک قلاب های مخصوص و با استفاده از جرثقیل در گود قرار داده می شود. سپس قطعه محافظ درپوش نیز نصب شده و سطح آن با سطح تراز بهره برداری ، تنظیم می گردد.

در ادامه لوله های ورودی و خروجی فاضلاب اولیه و فاضلاب تصفیه شده و لوله خروجی بیوگاز متصل می شوند. سپس خاک حاصل از گودبرداری الک می گردد، به طوری که خاک عاری از ذرات سنگدانه بزرگ تر از 1 اینچ باشد. در گام بعدی خاک الک شده به صورت دستی یا با استفاده از وسایل مکانیکی در اطراف سپتیک فاضلاب ریخته می شود. لازم است دقت شود که خاک نباید مستقیما بر روی سپتیک فاضلاب ریخته شود، بلکه باید در فضای بین مخازن و دیواره گود قرار گیرد.

اجرای سپتیک درجا

از مواردی که در طراحی و اجرای سپتیک تانک فاضلاب باید به آن دقت نمود، حجم فاضلاب ورودی و خروجی به چاه می باشد. طراحی نقشه چاه سپتیک باید به صورتی انجام پذیرد که مقدار فاضلاب ورودی و خروجی با یکدیگر در تعادل باشد. سپتیک درجا معمولا به نحوی اجرا می گردد که فاضلاب به صورت ثقلی وارد گند انبار یا همان مخزن سپتیک گردد.

عملکرد سپتیک تانک فاضلاب

با ورود فاضلاب به مخزن اول، مواد معلق و ذرات خارجی به سبب وزن بیش تر خود به سمت پایین حرکت کرده و در کف مخزن ته نشین می شوند.

روغن و چربی ها نیز به این دلیل که دارای وزن مخصوص کم تری نسبت به فاضلاب هستند، به سمت بالا حرکت نموده و بر روی سطح شناور می گردند. تجمع مواد ته نشین شده در کف مخزن باعث ایجاد توده ای از لجن شده و میکروارگانیسم ها و باکتری ها در آن تکثیر یافته و رشد می کنند.

واکنش های بیولوژیکی که در جریان تکثیر و رشد میکروارگانیسم ها و باکتری ها اتفاق می افتد، موجب می گردد که مواد آلی آلاینده تجزیه شود. از طرفی انجام این واکنش ها سبب تبدیل حجم قابل توجهی از لجن به بیوگاز و کاهش حجم آن می شود.

بیوگاز تولید شده که عمدتاً از نوع متان است، از طریق لوله خروجی بیوگاز تعبیه شده در سیستم سپتیک خارج می گردد. در ادامه نیز پساب زلال شده از طریق لوله خروجی از سپتیک تانک خارج می شود.

لجن انباشته شده در سپتیک فاضلاب برحسب میزان استفاده از سیستم عمدتا هر ۱ تا ۵ سال نیاز به تخلیه دارد. البته پیشنهاد می گردد که در هنگام تخلیه لجن ، مقداری از آن در مخزن باقی بماند، چراکه این لجن حاوی میکروارگانیسم ها و باکتری های موثر در تصفیه بوده و تخلیه کامل آن باعث طولانی تر شدن زمان راه اندازی مجدد سپتیک تانک می شود.

البته عموما سپتیک تانک ها به صورت دو یا سه مخزنه اجرا می شوند و حجم قسمت اول دو برابر حجم قسمت های بعدی در نظر گرفته می شود. این امر به منظور جلوگیری از نوسانات سطحی فاضلاب و طولانی تر کردن تخلیه لجن صورت می پذیرد.

امروزه با پیشرفت تکنولوژی و سهولت در اجرا ، سپتیک تانکها بخش های بیش تری از سیستم تصفیه فاضلاب را شامل می شوند. به نحوی که در برخی از این سپتیک تانک ها، نه تنها بخش ته نشینی و متعادل سازی در آن تعبیه شده، بلکه بخش هوادهی و هاضم لجن و… نیز در نظر گرفته شده است. که این امر موجب هر چه بهتر شدن پارامترهای زیستی آب خروجی می گردد.

دفع فاضلاب تصفیه شده خروجی از سپتیک تانک

فاضلاب خروجی از سپتیک تانک به دلیل تصفیه ناقص می تواند موجب آلودگی محیط زیست گردد. لذا فاضلاب خروجی از سپتیک فاضلاب را نمی توان به صورت مستقیم به محیط زیست تخلیه نمود و برای کاهش آلودگی ناشی از پساب خروجی آن، می توان به روش های ذیل اقدام نمود.

انتقال به چاه جذبی

پساب خروجی از سپتیک فاضلاب که مواد قابل ته نشینی آن حذف شده است را می توان به چاه جاذب هدایت نمود. البته استفاده از چاه جاذب هنگامی که سطح آب زیرزمینی پایین باشد و امکان حفر چاه جذبی وجود داشته باشد، پیشنهاد می گردد. چاه جذبی سپتیک را نیز بر حسب ظرفیت فاضلاب ، طراحی و اجرا می کنند.

انتقال به زمین

در صورتی که سطح آب زیرزمینی بالا باشد و یا زمین نفوذپذیری زیادی نداشته باشد، لازم است فاضلاب را در زیر زمین پخش نمود. در این صورت عمدتا فاضلاب با کمک یک شبکه از لوله های مشبک در زیر زمین و در عمق 45 تا 90 سانتی متری پخش می گردد و در صورتی که زمین از نفوذ پذیری بسیار کمی برخوردار باشد، لازم است با ایجاد ترانشه ای از شن و ماسه، سطح تماس فاضلاب با سطح زمین طبیعی را افزایش داد.

انتقال به شبکه جمع آوری فاضلاب شهری

در مناطقی که دسترسی به سیستم جمع آوری فاضلاب وجود دارد، پساب خروجی از سپتیک تانک لازم است جهت تصفیه بیش تر به به ورودی شبکه جمع آوری فاضلاب هدایت گردد.

برای مطالعه بیشتر:

لوله کشی ساختمان

قرارداد پیمانکاری لوله کشی آب و فاضلاب

روش میکروپایل

قیمت نیلینگ