رعایت ضوابط طراحی مدرسه به خصوص مدارس ابتدایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا این گونه فضاها برای قشر آسیب پذیر کودک طراحی و اجرا می شود و از همین رو از حساسیت های خاصی برخوردار است. برای بررسی بهتر ضوابط طراحی مدرسه ابتدایی، در مرحله اول بخش های مختلف آن را مورد بررسی قرار می دهیم و اصول طراحی برای هر قسمت را معرفی می کنیم. طبق ضوابط طراحی مدرسه ، کلاس های درس، کلاس های کار گروهی، آزمایشگاه، کتابخانه، سالن غذاخوری، سالن اجتماعات، سالن ورزش، نمازخانه، حیاط و محوطه بازی همگی جزو فضاهایی هستند که اصول طراحی در اجرای آن ها باید مورد بررسی قرار بگیرد.
از مهم ترین نکات هنگام طراحی کلاس درس، دور بودن آن از آلودگی های صوتی می باشد. جایگذاری کلاس ها در سایت مجموعه باید به گونه ای باشد که نسبت به خیابان های اصلی در دورترین فاصله قرار گرفته و در مکانی آرام واقع شود.
درب ورودی کلاس باید در مجاورت تخته یا تابلو قرار گرفته و معلم دید مستقیم نسبت به آن داشته باشد. هم چنین درب کلاس باید به بیرون باز شود.
بزرگ بودن بیش از حد کلاس درس نکته ای منفی بوده و حداکثر ابعاد کلاس باید ۸ متر در ۷ متر باشد. هم چنین ابعاد باید به گونه ای باشد که کلاس حتما مربع یا مربع مستطیل باشد و از ساخت زوایای کمتر از ۹۰ درجه نیز خودداری شود.
کارگاه های آموزشی در مدارس ابتدایی
برای مناطق سردسیر ارتفاع سقف تا ۳ متر و برای مناطق مرطوب تا ۳/۲ الزامی است.
جایگیری کلاس های اول تا سوم ابتدایی طبق ضوابط طراحی مدرسه ابتدایی باید در طبقه همکف باشد تا رفت و آمد دانش آموزان ساده تر شود.
سکوی معلم بر اساس ضوابط طراحی مدرسه ، عرض ۱/۱ داشته و برای دانش آموزان معلول طراحی حداقل یک کلاس بدون سکو توصیه می شود. حداقل فاصله ردیف اول تا تابلو ۲/۲ در نظر گرفته شود.
طراحی کلاس درس
نمازخانه در ضوابط طراحی مدرسه
جای گیری نمازخانه در سایت نباید به گونه ای باشد که در مجاورت سرویس های بهداشتی، اتاق ورزش، سالن غذاخوری یا … واقع شود. طبق ضوابط طراحی مدرسه ، نمازخانه باید حتما به فضای باز و حیاط مدرسه دسترسی داشته باشد.
ورودی اصلی نمازخانه باید از سمت مخالف قبله باشد. استقرار نمازخانه بهتر است در طبقه همکف و بدون اختلاف ارتفاع تا سطح حیاط یا محوطه باشد.
انتخاب متریال برای دیوار ها یا کفسازی به گونه ای باشد که تمیز کردن آن در کمترین زمان ممکن صورت گیرد.
استفاده از پنجره ها و بازشو ها در جهت پشت به قبله برای تامین روشنایی فضا با کمک نور طبیعی طبق ضوابط طراحی مدرسه ابتدایی الزامی است. همچنین امکان تهویه مطبوع در این فضا بسیار مهم است.
طراحی نمازخانه مدارس
راهرو ها در ضوابط طراحی مدرسه
راهرو ها و فضاهای ارتباطی باید بازشو هایی جهت نورگیری طبیعی داشته باشند.
طبق ضوابط طراحی مدرسه ابتدایی ، فاصله اولین پله تا نزدیک ترین در کلاس باید حداقل ۱/۲ متر باشد. نصب علائم و راهنماهای تصویری برای هدایت کودکان تا راه پله ضروری می باشد. حداقل تعداد پله ها ۳ عدد و حداکثر آن ۱۲ عدد پیش از هر پاگرد می باشد.
راهرو های عریض در طراحی مدارس
سرویس بهداشتی در ضوابط طراحی مدرسه
طبق ضوابط طراحی مدرسه ، قرارگیری سرویس بهداشتی در جبهه ای از ساختمان واقع شود که در جهت وزش باد های غالب نیست. هم چنین باید در دید و نظارت مستقیم مسئولان مدرسه باشد.
در هر دو طبقه باید یک سرویس بهداشتی با تهویه اصولی طراحی شده و سرویس بهداشتی واقع در طبقه همکف دسترسی جدا از داخل ساختمان و همینطور از داخل محوطه یا حیاط داشته باشد.
برای استفاده معلولین طبق ضوابط طراحی مدرسه ابتدایی ، یک سرویس بهداشتی در طبقه همکف باید واقع شود.
حداقل طول و عرض برای سرویس های بهداشتی در همه مقاطع تحصیلی ۱/۳ در ۱/۱ می باشد. برای ۹ عدد چشمه، ۱ در و برای بیشتر از ۹، ۲ در ورود و خروج باید قرار داده شود.
طبق ضوابط طراحی مدرسه ، به ازای هر ۴۰ نفر در مدرسه ۱ چشمه توالت و برای هر ۶۰ نفر یه روشویی قرار داده می شود.
سرویس بهداشتی در مدارس ابتدایی
آبخوری در ضوابط طراحی مدرسه
فضای آبخوری باید تا حد امکان از سرویس بهداشتی دور باشد. رعایت حداقل فاصله ۱۵ متر تا سرویس طبق ضوابط طراحی مدرسه الزامی است.
آبخوری داخلی محوطه واقع شده است اما لازم است کاملا نزدیک ساختمان بوده و نزدیک در ورودی باشد. هم چنین فضای آبخوری باید مسقف باشد.
کلاس های چندمنظوره مدرسه
ضوابط طراحی محوطه مدرسه
فضای محوطه شامل بخش های مختلف مانند زمین والیبال، فوتبال، بسکتبال، فضای آبخوری و فضای سبز می باشد.
در مدارس ابتدایی دوره اول با ظرفیت کلاس ۲۴ نفره، ۱۱۰ متر مربع، برای دوره دوم، ۱۳۶ و برای مدارس دوره متوسطه دوره اول ۳۶۰ و دوره دوم ۵۸۹ متر مربع در نظر گرفته می شود.
طبق ضوابط طراحی مدرسه ابتدایی ، سرانه فضای سبز داخل محوطه به ازای هر فرد ۰/۵ متر مربع می باشد.
زمین ورزش یا زمین بازی باید بدون پستی و بلندی باشد و سطح آن نیز دارای اصطکاک کافی باشد.
ابعاد زمین ها و همچنین تجهیزات ورزشی و بازی نیز باید طبق استاندارد ها و ضوابط طراحی مدرسه باشد.
محوطه حیاط مدرسه
ضوابط مکان یابی مدارس
برای طراحی مدارس لازم است به ضوابط طراحی مدرسه و استاندارد های مکان یابی و سایتی که مدرسه قرار است در آن واقع شود نیز توجه شود.
سایتی که مدرسه در آن واقع می شود لازم است نسبت به صنایع آلوده کننده مانند کارخانه ها فاصله زیادی داشته باشد. مدرسه نباید در مسیر باد های مزاحم واقع شود. همچنین مراکزی که آلودگی هوا یا آلودگی صوتی بالایی دارند، مناسب احداث مدرسه نمی باشند.
احداث مدارس روی زمینی که شیب بیشتر از ۸ درصد دارد طبق ضوابط طراحی مدرسه مجاز نمی باشد. زوایای زمین انتخاب شده برای احداث مدرسه نباید کمتر از ۷۰ درجه باشد.
سایت مدرسه باید دسترسی آسان به وسایل حمل و نقل عمومی و وسایل نقلیه امدادی باشد و در مجاورت آزادراه ها و اتوبان های شهری واقع نشود.
کلاس های کار گروهی
ضوابط آسایش حرارتی در مدرسه
آسایش حرارتی افراد در محیط از مهم ترین معیار ها و ملاک های یک طراحی درست است. در ادامه میزان رطوبت و درجه حرارت مطلوب در فضاهای مختلف طبق ضوابط طراحی مدرسه ابتدایی مورد بررسی قرار می گیرد.
رطوبت نسبی استاندارد برای فضاهای آموزشی بین ۳۰ تا ۷۰ درصد می باشد.
درجه حرارت مناسب برای کلاس های درس ۱۸ تا ۲۱ ، سالن های چند منظوره و نمازخانه ۲۰ تا ۲۳ ، سالن ورزش ۱۵ تا ۱۹ ، کارگاه ها ۱۶ تا ۱۹ درجه سانتی گراد می باشد.
در اقلیم های مرطوب لازم است علاوه بر تجهیزات تهویه، پنجره هایی در کلاس به جهت ایجاد کوران و تهویه طبیعی قرار داده شود.
موتورخانه و سیستم های گرمایش سرمایش مرکزی طبق ضوابط طراحی مدرسه بهترین گزینه می باشد.
استفاده از نور طبیعی برای کلاس درس
نورپردازی در ضوابط طراحی مدرسه
طبق ضوابط طراحی مدرسه استفاده از نور طبیعی برای روشنایی کلاس ها و دیگر فضاها الزامی است. نورپردازی کلاس درس باید به گونه ای باشد که نور از سمت چپ وارد کلاس شود.
بهترین نور طبیعی که کلاس ها می توانند از آن ها بهره مند شوند، نور سمت شمال و جنوب است.
متریال کفسازی یا دیوار ها و حتی نیمکت ها نباید صیقلی یا به هر گونه ای باشد که نور را منعکس کرده و خیرگی ایجاد کند.
در صورت امکان اجرا، نورگیر های سقفی برای فضاهای آموزشی و کارگاه ها بهترین گزینه هستند.
در مورد کلاس هایی که در شب مورد استفاده قرار می گیرند یا به هر دلیلی از نور مصنوعی استفاده می کنند، طبق ضوابط طراحی مدرسه ، ۳۰۰ تا ۵۰۰ لوکس میزان روشنایی مطلوب است. برای راهرو ها ۱ تا ۱۵۰ لوکس و برای سرویس های بهداشتی ۵۰ تا ۱۰۰ لوکس مناسب است.
نورگیری مناسب کلاس های درس
رنگ ها در ضوابط طراحی مدرسه
یکی دیگر از نکاتی که در ضوابط طراحی مدرسهابتدایی باید حتما مورد توجه قرار بگیرد، رنگ های به کار رفته در نما و فضاهای داخلی آن است. رنگ ها در روحیه کودکان و رشد خلاقیت آن ها تاثیرگذار است.
برای کلاس های درس استفاده از رنگ های ملایم و سرد گزینه به جهت کنترل هیجانات کودکان و افزایش تمرکز آن ها توصیه می شود.
استفاده از رنگ های ملایم در طراحی کلاس
برای دیوار حیاط و فضاهای بازی می توان از رنگ های قرمز، نارنجی و رنگ های گرم و تند استفاده کرد تا هیجانات کودکان هنگام بازی تخلیه شده و با تمرکز بیشتری در کلاس درس حضور داشته باشند.
استعلام قیمت